Pistlar:
Ketill Sigurjónsson (hreyfiafl.blog.is)
Beðið eftir hærri arðgreiðslu frá Landsvirkjun
Landsvirkjun er nú að ljúka við hina nýju Búrfellsvirkjun og Þeistareykjavirkjun er líka tilbúin. Skv. yfirlýsingum fyrirtækisins hyggst það ekki ráðast í neinar nýjar framkvæmdir fyrr en eftir um 3-4 ár. Þar með mun Landsvirkjun ekki þurfa að verja peningum úr rekstri í stórar framkvæmdir á næstu árum, né taka aukin lán.
Þá eru almenn rekstrarskilyrði fyrirtækisins sú um stundir mjög hagstæð. Landsvirkjun hefur því væntanlega góða möguleika til að auka arðgreiðslur verulega. Og hefur boðað það ítrekað. En hvenær skyldi það verða? Í þessari grein er farið yfir yfirlýsingar Landsvirkjunar um auknar arðgreiðslur og settar fram tilgátur um af hverju þær yfirlýsingar hafa enn ekki gengið eftir.
Biðin frá 2015
Það er farið að teygjast á biðinni eftir auknum arðgreiðslum Landsvirkjunar (LV) til eiganda síns; íslenska ríkisins. Í maí 2015, þ.e. fyrir þremur árum síðan, var boðað að arðgreiðslur LV myndu geta hækkað „eftir tvö til þrjú ár“ og á nokkrum árum farið í 10-20 milljarða árlega.
Í reynd hélst arðgreiðslan lítt breytt 2016 og líka 2017 og líka 2018. Samt sagði LV í mars 2017 að arðgreiðslurnar myndu byrja að hækka á árinu 2018. Reyndin varð aftur á móti sú að arðgreiðslan 2018 var svo til hin sama þá eins og hún hafði verið árið áður.
Arðgreiðslan í ISK fór hæst vegna rekstrarársins 2011
Arðgreiðsla LV í íslenskum krónum hefur nú svo til staðið í stað í sjö ár. Og allt frá 2012 hefur arðgreiðsla LV meira að segja verið nokkru lægri í krónum talið en hún var það árið (2012), sbr. taflan hér til hliðar. Fram til þessa fór arðgreiðsla LV í krónum talið sem sagt hæst í kjölfar rekstrarársins 2011.
Núna þremur árum eftir að miklar hækkanir voru boðaðar á arðgreiðslugetu LV eru arðgreiðslurnar sem sagt ennþá svo til óbreyttar frá því sem var. Það breytir því þó ekki að geta fyrirtækisins til að greiða eiganda sínum arð hefur aukist. Og enn er hækkun á arðgreiðslu LV boðuð og nú að hún hækki á næsta ári.
Hærra raforkuverð, aukin sala og hagstæð ytri skilyrði
Síðustu misserin og árin hefur flest fallið með LV. Það var t.a.m. stórt skref þegar fyrirtækið náði árið 2016 að semja við Norðurál (Century Aluminum) um verðtengingu við norræna markaðsverðið (Elspot á Nord Pool Spot). Sá samningur tekur gildi síðla árs 2019 og ætti að auka arðgreiðslugetu LV umtalsvert. Sama gæti gerst vegna járnblendiverksmiðju Elkem, en þar verður raforkuverðið frá og með 2019 ákveðið af sérstökum gerðardómi. Þessar verðhækkanir munu verða að veruleika á næsta ári (2019).
Þá hefur verið sterk eftirspurn frá gagnaverum eftir raforku. Það hjálpar LV að hrista af sér það áfall þegar kísilverksmiðja United Silicon varð gjaldþrota og kaup á sem nemur 35 MW féllu niður. Svo eru góðar vonir um að álverð haldist nokkuð hátt næstu misserin, sem myndi hafa jákvæð áhrif á tekjur LV frá álverunum á Grundartanga og Reyðarfirði (þróun álverðs er að vísu alltaf afar óviss). Loks gæti ISK veikst gagnvart USD, sem myndi hafa jákvæð áhrif á rekstrakostnaðarliðinn í reikningum LV. Allt ætti þetta að hjálpa fyrirtækinu til að skila bættri afkomu og gefa tækifæri á meiri arðgreiðslum.
Margboðuð hækkun arðgreiðslu varð ekki í ár
Miðað við jákvæða þróunina á fjárhag LV síðustu árin og orð forstjóra fyrirtækisins árið 2017 um að arðgreiðslan byrji að hækka á árinu 2018 átti sá sem þetta skrifar von á því að arðgreiðslan í ár myndi hækka eitthvað frá því sem verið hafði. Og áleit að hún gæti orðið um 5 milljarðar í ár, þ.e. vegna rekstrarársins 2017. En reyndin varð sú að greiðslan hélst enn og aftur nálægt 1,5 milljarði króna.
Engu að síður má sennilega gera ráð fyrir að á næsta ári (þ.e. 2019 í kjölfar rekstrarársins 2018) verði arðgreiðslan hærri. Enda hamrar LV ennþá á því að árlegar arðgreiðslur stefni í 10-20 milljarða. Að vísu gerði LV ráð fyrir því árið 2017 að arðgreiðslan yrði hærri strax árið 2018, þ.a. þarna er ekki alveg á vísan að róa. Á næsta ári verður vel að merkja komið 2019 og þá orðin fjögur ár síðan stórauknar arðgreiðslur LV voru boðaðar.
Viðkvæmt lánshæfismat og enn enginn auðlindasjóður
Hafa ber í huga það er ekki forstjóri eða framkvæmdastjórn LV sem ákveður arðgreiðsluna. Sú ákvörðun er á valdi stjórnar fyrirtækisins. Og stjórnin álítur bersýnilega ekki enn tímabært að arðgreiðslan hækki. Væntanlega er sú ákvörðun byggð á ráðum forstjórans.
Það er sennilega einkum tvennt sem veldur því að arðgreiðslan hefur enn ekki verið hækkuð. Annars vegar að enn hefur ekki verið stofnaður sá auðlindasjóður sem stjórnvöld hafa stefnt að í nokkur ár og núverandi ríkisstjórn virðist líka umhugað um. Hins vegar er að skynsamlegt kann að hafa þótt að bíða aðeins lengur með hækkun arðgreiðslunnar til að halda við uppganginum í lánshæfismati fyrirtæksins.
Kannski skiptir þetta síðastnefnda mestu um það að arðgreiðslan er enn ekki byrjuð að hækka. Lækkun skulda kemur sem sagt framar í forgangsröðinni en hækkun arðgreiðslna. Engu að síður kemur á óvart, miðað við síendurteknar yfirlýsingar LV s.l. þrjú ár, að enn skuli ekki sjást almennilegt skref í hækkun á arðgreiðslunni.
Hækkar arðgreiðsla Landsvirkjunar loksins á næsta ári?
Vegna boðaðs framkvæmdastopps LV næstu árin, líklegra verðhækkana á raforku til Norðuráls (og væntanlega einnig hækkun til Elkem) og að horfur eru á bærilegu álverði næstu misserin, ætti að verða einfalt að hækka arðgreiðslu LV verulega á komandi ári og árum. Við verðum þó enn að bíða í næstum heilt ár uns við sjáum hversu mikið fyrsta skref hækkunarinnar verður. Kannski má vonast eftir u.þ.b. 5 milljörðum króna í arð þá. Og jafnvel meiru.
Þarna gæti þó niðurstaða gerðardóms um raforkuverðið til Elkem haft áhrif, enda er bersýnilegt að LV gerir sér vonir um mikla hækkun á verðinu þar frá og með 2019. Bara sú hækkun ein og sér gæti skilað LV nálægt 2-2,5 milljörðum króna í auknar tekjur á ársgrundvelli. En verði hækkunin mun minni gæti hraðri aukningu arðgreiðslna LV kannski enn seinkað. Um þessa stöðu LV mun væntanlega eitthvað áhugavert koma fram á ársfundi fyrirtækisins, sem fram fer nú síðar í dag.
