Frá áramótum hafa fjölmargir aðilar misst vinnuna vegna niðurskurðar og breytinga á vinnumarkaði hér á landi. Það að missa vinnuna hefur mikil áhrif á líf fólks.
Rannsóknir sýna að atvinnumissir hefur einnig áhrif á hjónaband þess sem missir vinnuna. Einstætt foreldri sem missir vinnuna getur upplifið mikið efnahagslegt óöryggi.
Geðlæknirinn Elisabeth Kübler-Ross segir að fólk gangi í gegnum fimm stig þegar það verður fyrir áfalli en hún kom fram með kenningar sínar á síðustu öld. Hún segir að fólk þurfi að styðja við þá sem lenda í áföllum og sýna þeim kærleika og hlýju.
Þeir sem hafa misst vinnuna og aðstandendur þeirra gætu verið að upplifa eftirfarandi:
Doði og afneitun
Í kjölfar áfalls er eðlilegt að fólk fari í gegnum tímabil þar sem það er dofið. Að afneita ástandi er leið líkamans til að lifa af á erfiðum tímum. Á þessu stigi líður okkur eins og atburðurinn hafi í raun og veru ekki gerst. Eins og við stöndum utan við okkur sjálf og horfum á lífið gerast. Við tengjum á þessum stað ekki við neina sérstaka tilfinningu nema eitthvað sem virkar eins og doði eða afneitun.
Hér er gott að muna:
Reiði
Við mannfólkið erum eins misjöfn og við erum mörg. Sumir fara strax á þann stað að upplifa mikla reiðitilfinningu strax í kjölfar áfalls. Á þessum stað getum við orðið reið út í okkur sjálf, aðra, lífið og tilveruna. Finnurðu orkuna sem reiðin gefur þér? Þú gætir notað hana til að gera hluti sem skipta þig máli. Ef þú vilt skrifa reiðina frá þér - er áhugavert að kaupa dagbók. Ef þig langar að fara út að hlaupa, þá er þetta tíminn. Hefur þig langað daglega í ræktina? Nú gætir þú verið með orkuna til þess.
Samningstíminn
Á þessum stað eftir áfall fara margir í sjálfsskoðun. Þetta er staðurinn sem fólk gerir samning við sjálft sig og aðra. Á þessum stað gerum við plön um að vaxa og dafna. Við gætum dottið inn á skemmtilegt námskeið, farið í sjálfshjálparhópa, farið til ráðgjafa eða sálfræðings. Hér er mælt með að skrifa niður hvernig maður sér framtíðina. Hver langar mig að vera? Hvað langar mig að gera? Hvaða hegðun ástundar þessi manneskja daglega? Hvað myndi hún ekki gera?
Niðursveifla
Það er ekki óeðlilegt að fara á það stig að detta aðeins niður andlega eftir áfall. Reiðin og samningstíminn veitir styrk sem getur komið mörgum verkefnum af stað, en þegar fólk upplifir vægt, miðlungs eða alvarlegt þunglyndi eftir áfall er gott að muna að það tímabil á ekki að vara að eilífu.
Sáttin
Um leið og sáttin kemur myndast friður í líkama okkar og sálu. Þegar sáttin er komin til okkar getum við litið til baka á það sem gerðist og talað hlutlaust um ástandið. Við getum séð kosti þess og galla og verið frjáls frá því sem kom fyrir okkur á þessum tíma.
Vert er að geta þess að ef einhver hefur farið í gegnum áfall áður, og kannast við að vera fastur á einhverjum af þeim stöðum sem nefndir eru hér að ofan og hafa því ekki náð á stað sáttarinnar, er hann hvattur til að leita sér aðstoðar.
Það að viðurkenna vanmátt sinn og kunna að biðja um aðstoð er alltaf fyrsta skrefið í átt að betri lífskjörum. Við eigum svo sannarlega öll skilið að vera hamingjusöm.