Smartland Mörtu Maríu | Frægð | mbl | 29.11.2022 | 22:07

„Ég hafði hugsað um þetta í 30 ár“

Einar Kárason. mbl.is/Ómar Óskarsson

Einar Kárason rithöfundur segist hafa ákveðið að verða rithöfundur strax sem barn. Hann er nýjasti gesturinn í Podcasti Sölva Tryggvasonar.

Frétt af mbl.is

„Ég get ekki sýnt ruslakompur á heimilinu“

„Ég ákvað 9 ára að verða rithöfundur og þetta var alltaf það sem ég vildi gera. Þegar ég var krakki var ég að skrifa sögur um Tarzan og fleira, meðal annars af því að ég vildi lesa fleiri sögur um ákveðna karaktera og varð þá bara að skrifa þær sjálfur. Fyrst þegar ég byrjaði að skrifa bækur var ég oft mjög óviss um það sem ég var að gera, en svo byrjar maður að treysta ferlinu með reynslunni. Rétt eins og múrari eða pípari sem kann sitt fag, þá veit maður hvað maður er að gera þegar maður er búinn að vera lengi í faginu og veit hvernig bækur maður vill skrifa. Oft seljast alveg frábærar bækur með mikið bókmnenntagildi ekkert sérstaklega vel, þannig að maður lærir líka að það er ekki samasemmerki á milli sölu og gæða. Bækur eftir Sjón og Gyrði Elíasson eiga ekki séns í spennusögur svo dæmi sé tekið.”

Einar segist ekki skilja í þeirri hugmyndafræði að vilja banna gömul listaverk, bækur og kvikmyndir. Hann fékk sjálfur yfir sig holskeflu af reiði eftir að hafa tekið upp hanskann fyrir J.K Rowling, höfund Harry Potter bókanna.

„Mér finnst það í stuttu máli algjörlega ömurleg þróun sem hefur verið í gangi, þar sem fólk er farið að taka bæði nútímalistaverk og klassísk listaverk og ráðast gegn þeim, útbreiðslu þeirra, sölu og útgáfu. Þetta er herfileg þróun. Það merkilega er að það eru vissir hópar sem standa fyrir því að vilja banna hluti sem eru mjög ólíkir innbyrðis. Fyrsta bylgjan kom frá kristnum strangrúarmönnum í Bandaríkjunum sem vildu láta banna allan fjandann, af því að það væri ekki nægur kristilegur andi í verkum eða andkristilegur andi. Síðan koma ofurfrjálslyndir og fólk af vinstri kantinum, orðið „woke“ nær að einhverju leyti yfir þetta. Það fer að gera aðsúg að bókum og listaverkum af því að því líkar ekki eitthvað í titlinum eða frásögninni. Ég held að það hafi verið teknar nærri 3 þúsund bækur af markaði í Bandaríkjunum í fyrra vegna þrýstings frá ólíkum hópum og þessi frjálslyndi og víðsýni hópur er í raun orðinn afkastameiri í þessu. Svo eru útgefendur mjög viðkvæmir fyrir árásum frá hópum af þessu tagi, af því að það gengur allt út á ímyndina,” segir Einar og heldur áfram:

„Eitt er þegar verið er að gera aðsúg að styttum, sem manni finnst reyndar líka gengið út í öfgar, en svo er þetta farið að ná yfir í tónlist, ljóðlist og bókmenntir frá mönnum sem höfðu vitlausa afstöðu fyrir mörg hundruð árum. Þetta er algjörlega ömurleg þróun af því að listir eiga að vera vettvangur frjálsrar hugsunar. Þetta er farið að ganga gegn því dýrmætasta í okkar menningararfi eins og Passíusálmunum.”

„Ég ætla nú ekki að fara mikið út í þetta með J.K Rowling þegar ég tók upp hanskann fyrir hana, en til að byrja með var upphafpunkturinn að konur ættu ekki að þurfa að koma inn í sturtuklefa þar sem einhver væri með slátrið milli fótanna. En svo fór hún á Twitter og sagði hluti sem ég er ekki endilega sammála. En þetta er einn af mikilvægustu rithöfundum okkar samtíma. Það eru heilu kynslóðirnar sem eru orðnar að bókafólki út af Harry Potter bókunum. Það var mjög skrýtið fyrir mig að átta mig á því að það væri upp til hópa fólk úr mínum eigin flokki, Samfylkingunni og fólk úr rithöfundasambandinu sem var að ráðast á það sem ég sagði. Ef að eitthvað á að vera múrbrjótur á móti fasisma og miðaldahugsun, þá eru það frjálslyndar stjórnmálahreyfingar og höfundasambönd.”

Nýjasta skáldsaga Einars, Opið Hafi, byggir á sönnum atburðum eins og tvö síðustu verk hans. Bókin fjallar um eitt rosalegasta afrek Íslandssögunnar, þegar Guðlaugur Friðþórsson synti alla leið til lands eftir að hafa farið í sjóinn 7 kílómetra fyrir austan Vestmannaeyjar.

„Þetta hefur leitað á mig alveg frá því að ég heyrði þetta fyrst, enda rosalegur atburður. Ég hafði hugsað um þetta í 30 ár, en fannst ég ekki geta troðið á einkalífi Guðlaugs. En svo gerist það fyrir algjöra tilviljun að hann bætir mér sem vini á Facebook og var mjög sammála einhverju sem ég hafði skrifað. Ég sendi honum þá strax línu og sagði honum að ég væri búinn að hugsa um þetta allan þennan tíma en hafi ekki viljað snerta á því nema með samþykki hans. Hann sagðist hafa hugsað mikið um þetta og sagðist hafa hugsað mig sem þann sem ætti að skrifa þetta ef einhver myndi gera þetta. Þannig að það var eiginlega eins og þetta hafi verið skrifað í skýin. Þetta varð mér mikil uppörvun og ég hófst bara handa við að skrifa.”

Hægt er að hlusta á brot úr þættinum á hlaðvarpsvef mbl.is.