Viðskipti | mbl | 16.12.2008 | 16:16 | Uppfært 21:07

Strauss-Kahn varar við þjóðfélagsróstum

Dominique Strauss-Kahn

Hætta getur verið á að til óeirða og uppþota komi um allan heim í langvarandi heimskreppu og yfirvöld verða því að bregðast enn harðar við að koma stöðnuðu efnahagslífi af stað, sagði forstjóri Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, IMF, í gær.

Dominique Strauss-Kahn varaði mjög alvarlega við því sem hann taldi fálmkennd og ómarkviss viðbrögð ríkisstjórna í efnahagskreppunni. Í harðorðri ræðu í Madrid tiltók hann sérstaklega löndin innan evrusvæðisins sem hann gagnrýndi fyrir ófullnægjandi viðbrögð, að því er fram kemur á vef The Times.

Varnaðarorð forstjóra IMF koma í kjölfar vaxandi ótta við djúpa efnahagskreppu og pólitíska upplausn af hennar völdum eftir að Kínverjar skýrðu í síðasta mánuði frá því að iðnaðarframleiðsla þar í landi hefði ekki verið minni í tæpan áratug.

Án skjótra og ákveðnari aðgerða yfirvalda til að glæða efnahagslífið þá gæti efnahagsbatinn dregist fram á seinni hluta næsta ára eða fyrri hluta árs 2010 með alvarlegum afleiðingum. „Það er margt ógert og verði ekkert aðhafst verður erfitt að koma í veg fyrir langvarandi kreppu sem allir vilja forðast,“ sagði Strauss-Kahn ennfremur.

Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur hvatt ríkisstjórnir helstu hagkerfa til að verja um 2% af landsframleiðslu heims eða um 1,2 billjón dala til að stemma stigu við hættunni af heimskreppu. „Takist okkur það ekki þá getur komið til uppþota í mörgum löndum, þar á meðal þróuðum hagkerfum,“ sagði hann ennfremur.

Hann hélt því ennfremur fram að óeirðir með ofbeldisverkum kynnu að brjótast út í löndum um allan heim ef þess yrði ekki gætt að fjármálakerfin þjónuðu öllum, ekki einungis fámennum sérhagsmunahópum.

IMF í andstöðu við evrópska seðlabankann

Með því að beina spjótum sínum að Evrópusambandsríkjum er Strauss-Kahn kominn í beina andstöðu við Jean-Claude Trichet, seðlabankastjóra Evrópu, sem einmitt í gær hvatti til evrópska ráðamenn til að gæta strangs aðhalds í ríkisfjármálum og lántökum, jafnvel þótt þeir verðu fjármunum til að örva efnahagslífið.

Trichet hvatti Evrópulöndin til að halda sig við umdeildan sáttmála ESB um stöðugleika og hagvöxt sem setja takmarkanir á lántöku yfirvalda og heildarskuldir. Strauss-Kahn sagði hins vegar að nú ætti að ýta gildandi reglubók til hliðar og setja nýjar reglur til að takast á við þær miklu efnahagslegu ógnir sem hann taldi sig sjá framundan.

„Við stöndum frammi fyrir áður óþekktum samdrætti í framleiðslu og höfum sannanir fyrir umtalsverðri óvissu um árangurinn af aðgerðum í ríkisfjármálum,“ sagði hann. „Það sem ákveðið hefur verið í Brüssel ... 1,5% af landsframleiðslu til að örva efnahaginn er nokkru minna en þörf er fyrir.“

Ummælin falla þegar hver höndin er upp á móti annarri meðal forustumanna Evrópulanda um viðbrögð við kreppunni. Þýskaland hefur sérstaklega lýst efasemdum um hversu gæfulegt sé að dæla háum fjárhæðum af almannafé inn í hagkerfið til að örva vöxt og staðið gegn þrýstingi um að leggja meira fram í sameiginlegt áttak ESB á þessu sviði.

Peer Steinbrück, fjármálaráðherra Þýskalands, var ómyrkur í máli í síðustu viku í gagnrýni á örvandi aðgerðir í gegnum skatta og eyðslu, einkanlega á borð við þær sem Bretar beittu.

„Sama fólk sem aldrei mátti heyra fjárlagahalla nefndan, henda nú á milli sín milljörðum,“ sagði hann. „Umskiptin frá framboðshliðarpólitík alla leið yfir í harðkjarna Keynes-isma eru hreint ótrúleg.“ Og í umræðum um lækkun Breta á viðisauka sagði hann: „Þetta mun einungis hækka skuldir Breta í slíkar hæðir að taka mun heila kynslóð að greiða þær niður.“