Sérréttindin jafngilda 19% kauphækkun

Samanlagt jafngilda sérréttindi opinberra starfsmanna 19% kauphækkun miðað við einkageirann. Þetta kemur fram í nýrri greiningu frá Viðskiptaráði. 

Fram kemur í greiningunni að sérréttindin séu metin til fjár með því að bera saman áhrif starfstengdra réttinda á eiginlegt tímakaup opinberra starfsmanna annars vegar og starfsfólks í einkageiranum hins vegar. Styttri vinnuvika vegur þar þyngst og jafngildir 11,1% kauphækkun opinberra starfsmanna. Ríkari veikindaréttur jafngildir 3,3% kauphækkun, aukið starfsöryggi 2,7% kauphækkun og lengra orlof 1,4% kauphækkun. Þegar allt fernt er tekið saman jafngilda sérréttindi opinbers starfsmanns 18,6% hærra tímakaupi en hjá starfsmanni í einkageiranum með sömu mánaðarlaun.

Viðskiptaráð bendir á að þetta fyrirkomulag sé á skjön við vilja almennings og vísar í skoðanakönnun sem Maskína framkvæmdi fyrir Viðskiptaráð árið 2014 þar sem 80% svarenda töldu til dæmis að starfsöryggi ætti að vera sambærilegt á milli hins opinbera og einkageirans.

Þreföld uppsagnarvernd

Í greiningunni er bent á að opinberir starfsmenn njóti þrefaldrar uppsagnarverndar samanborið við einkageirann. Í fyrsta lagi njóti þeir sömu verndar og starfsfólk í einkageiranum, eða almennrar verndar. Í öðru lagi njóti þeir verndar vegna stjórnsýslulaga. Í þriðja lagi njóta þeir viðbótarverndar vegna svokallaðra starfsmannalaga.

„Þessi þrefalda uppsagnarvernd veldur því að starfsöryggi opinberra starfsmanna er meira en í einkageiranum og atvinnuleysi þeirra lægra. Hjá þeim sem störfuðu síðast fyrir hið opinbera var atvinnuleysi 1,3% að jafnaði árin 2013 til 2022 samanborið við 3,8% í einkageiranum," segir í greiningunni. 

Segja afnám sérréttinda tímabær

Í greiningu Viðskiptaráðs segir að eðlilegt sé að afnema sérréttindi opinberra starfsmanna af nokkrum ástæðum.

„Þau draga úr hagkvæmni opinbers rekstrar með því að fækka eiginlegum vinnustundum og gera uppsagnir nær ómögulegar. Þá skapa þau vantraust vegna lakari réttinda almennra borgara í einkageiranum. Loks fela þau kostnað við starfsmannahald hjá hinu opinbera og torvelda samanburð á launakjörum við einkageirann," segir í greiningunni.

Þá segir jafnframt vel gerlegt sé fyrir stjórnvöld að jafna réttindi á milli hins opinbera og einkageirans. Viðskiptaráð hvetur stjórnvöld til að ljúka þeirri vegferð sem hafin var með jöfnun lífeyrisréttinda árið 2016 og afnema eftirstandandi sérréttindi með þeim hætti sem ráðið leggur til.