Viðskipti | Morgunblaðið | 17.4.2025 | 8:30

Óvissa má ekki ríkja um ríkisábyrgð

Ríkisstjórnin hefur lagt fram frumvarp til fjáraukalaga, óskað er eftir heimild Alþingis til útgáfu ríkisskuldabréfa fyrir 510 milljarða. mbl.is/Eyþór

Ríkisstjórnin hefur lagt fram frumvarp til fjáraukalaga þar sem óskað er eftir heimild Alþingis til útgáfu ríkisskuldabréfa að fjárhæð 510 milljarðar króna. Er sú beiðni liður í því að ljúka uppgjöri á skuldbindingum ÍL-sjóðs og slíta starfsemi hans endanlega.

Heildarskuldir ÍL-sjóðs nema um 674 milljörðum króna, þar af er 651 milljarður í formi svonefndra HFF-skuldabréfa, sem Íbúðalánasjóður gaf út árið 2004. Á móti eru eignir sjóðsins metnar á um 506 milljarða. Því stendur eftir mismunur upp á 168 milljarða króna sem fellur á ríkissjóð vegna ríkisábyrgðar sem hvílir á útgefnum skuldabréfum.

Ríkissjóður hefur nú samið við stærstu kröfuhafa sjóðsins, lífeyrissjóði.

Vegna þessa leitaði Morgunblaðið til Ólafs Sigurðssonar, framkvæmdastjóra lífeyrissjóðsins Birtu, en Birta er stór kröfuhafi ÍL-sjóðs.

Rót á viðsemjendum

„Þessar viðræður hafa staðið lengi yfir á tímum mikilla breytinga á Alþingi. Þannig áttu ráðgjafar okkar í raun í viðræðum yfir tímabil sem fjórir fjármála- og efnahagsráðherrar báru ábyrgð á málinu, þótt það hafi bara verið tvær ríkisstjórnir. Það var miklum tíma og kostnaði varið í málið og full ástæða til að þakka ráðgjöfum bæði frá Logos og Arctica Finance fyrir þá fagmennsku sem þeir sýndu í öllu þessu ferli. Þá komu margir starfsmenn lífeyrissjóða að þessu máli á einn eða annan hátt.“

Ólafur nefnir jafnframt:

„Það var niðurstaða ráðgjafa okkar að sú lausn sem lögð var fram væri ásættanleg og það liggur fyrir að 81% kröfuhafa var því sammála. Nú er það Alþingis að afgreiða frumvarp til fjáraukalaga sem liggur fyrir og greinargerðin sem fylgir frumvarpinu er á margan hátt upplýsandi um hversu stórt málið er í raun og veru.“

Vanda þarf til verka

Varðandi úrvinnslu þessa verkefnis og aðkomu lífeyrissjóða að framtíðarverkefnum sem ríkisstjórnin hefur óskað eftir, eins og með innviðauppbyggingu og stofnun Innviðafélags þar sem lausnin virðist vera að fá stofnanafjárfesta að verkefninu, segir Ólafur:

„Um tíma var lífeyrissjóðum gert skylt að fjármagna húsnæðislánakerfi landsmanna og það eimir enn af þeirri umræðu að lífeyrissjóðir eigi að fjármagna hitt og þetta. Í því samhengi þarf að halda til haga mikilvægi þess að þegar verkefnum er veitt ríkisábyrgð sé skýrt hvað í því felst, hvort sem það er einföld ábyrgð eða sjálfskuldarábyrgð. Um það var nokkur ágreiningur í upphafi málsins.“

Í upphafi skyldi endinn skoða

„Hyggilegra er að vanda til verka í upphafi í stað þess að setja lög um hvernig leysa á vandann þegar reynir á ríkisábyrgðir. Við stöndum frammi fyrir mikilli innviðaskuld og standi vilji til að leysa hana með aðkomu stofnanafjárfesta þarf að vanda mjög til verka í upphafi,“ bendir Ólafur á að lokum.