Viðskipti | Morgunblaðið | 22.4.2025 | 14:35

Vara þjóðir við að semja við Bandaríkin á kostnað Kína

Xi Jinping heimsótti nýverið nágrannaþjóðir Kína, m.a. til að efla bakland sitt í deilunum við Bandaríkin. AFP/Farhan Abdulla – Upplýsingaráðuneyti Malasíu

Aukin harka hljóp í tollastríð Bandaríkjanna og Kína á mánudag þegar fulltrúi kínverska viðskiptaráðuneytisins tilkynnti að því yrði ekki vel tekið í Peking ef lönd gerðu fríverslunarsamninga við Bandaríkin sem fælu í sér að draga úr viðskiptum við Kína.

Kínverski ríkisfjölmiðillinn Global Times segir ráðuneytið með þessu vera að bregðast við fregnum af því að í yfirstandandi fríverslunarviðræðum Bandaríkjanna við sínar helstu viðskiptaþjóðir hafi samningamenn Bandaríkjastjórnar freistað þess að fá viðsemjendur sína til að draga úr viðskiptum sínum við Kína, bægja í burtu kínverskum fyrirtækjum sem vilja skjóta rótum á nýjum mörkuðum og torvelda flutninga á kínverskum varningi.

Fulltrúi ráðuneytisins varaði eindregið við því að ríki semdu við Bandaríkin um undanþágu frá tollum í skiptum fyrir að fórna viðskiptum við Kína, og sagði slíka samninga vinna gegn langtímahagsmunum þjóða:

„Kína er alfarið á móti því að gerðir séu samningar á kostnað Kína. Ef það gerist mun Kína ekki sætta sig við það heldur grípa til mótvægisaðgerða af fullum krafti og gjalda líku líkt,“ sagði talsmaðurinn, og varaði jafnframt við því að láta „frumskógarlögmálið“ ráða för í alþjóðaviðskiptum.

Xi gerir víðreist

Greinilegt er að ráðamenn í Peking óttast að ríkisstjórn Donalds Trumps reyni að einangra kínverska efnahagskerfið og er Xi Jinping Kínaforseti nýkominn úr ferðalagi til Víetnams, Malasíu og Kambódíu þar sem hann freistaði þess að styrkja tengslin.

Þegar Trump tilkynnti um víðtæka hækkun tolla í byrjun þessa mánaðar fól það m.a. í sér 49% toll á vörur frá Kambódíu, 37% toll á Bangladess, 32% toll á Indónesíu, 36% toll á Taíland og 46% toll á víetnamskan varning. Var hækkuninni síðan frestað um 90 daga og á að nota þann tíma til að semja um lægri tolla – nema í tilviki Kína sem þarf að sætta sig við 145% toll sem stjórnvöld í Peking hafa svarað með 125% tolli á bandarískar vörur.

Sum ríki SA-Asíu eru núna á milli steins og sleggju enda mikils virði fyrir þau að hafa aðgang bæði að kínverskum markaði og þeim bandaríska. Þarf þó að hafa hugfast að mörg þessara ríkja nutu góðs af því þegar Trump blés til tollastríðs gegn Kína í síðustu forsetatíð sinni, en þær deilur gerðu sum alþjóðleg fyrirtæki afhuga því að stunda rekstur í Kína svo að þau kusu frekar að finna verksmiðjum sínum stað annars staðar í álfunni með tilheyrandi fjárfestingu, atvinnusköpun og verðmætasköpun.

Þá hefur Kína ekki alltaf verið fyrirmyndarnágranni og er skemmst að minnast alvarlegra deilna um nýtingu Mekong-fljótsins og tilrauna Kína til að slá eign sinni á Suður-Kínahaf, með tilheyrandi spennu í samskiptum þjóða í þessum heimshluta.

Fulltrúar margra þessara ríkja eru nú mættir til Washington til að semja auk þess sem fulltrúar Bandaríkjastjórnar eru á faraldsfæti og síðast að J.D. Vance varaforseti flaug til Indlands á mánudag til að koma tollaviðræðum á góðan skrið.

Greinin birtist upphaflega í Morgunblaðinu þriðjudaginn 22. apríl.