Innlent | mbl | 25.9.2014 | 21:53 | Uppfært 26.9.2014 5:12

Eldislax af norskum uppruna veiðist í Patreksfirði

Myndin er úr safni. mbl.is/Einar Falur

Rannsókn Veiðimálastofnunar fyrir Fiskistofu á löxum veiddum í Patreksfirði í sumar hefur leitt í ljós að laxarnir voru eldislaxar af norskum uppruna, líkt og lax sem notaður er í sjókvíaeldi á Íslandi. Laxarnir voru allir með nokkuð þroskaða kynkirtla og virðast flestir hafa stefnt á hrygningu í haust.

Tilkynnt var um slys þegar eldislaxar sluppu úr sláturkví Fjarðalax í nóvember á síðastliðnu ári. Fyrirtækið tilkynnti að 200 laxar hefðu sloppið.

Orri Vigfússon sendi í ágúst Sigurði Inga Jóhannessyni, umhverfis- og auðlindaráðherra, fyrir hönd Verndarsjóð villtra laxa (NASF), bréf í kjölfar þeirra frétta að norskur eldislax hefði sloppið úr eldiskvíum í Patreksfirði og Arnarfirði og að hann væri byrjaður að ganga upp í ár í nágrenninu.

Bréfið er svohljóðandi:

„Undirritaður fyrir hönd NASF verndarsjóðs villtra laxastofna óskar þess að tafarlaust verði gerð óháð rannsókn á því fiskeldi sem nú fer fram á Vestfjörðum. Í sumar bárust fréttir fyrst frá íbúum á staðnum um að eldisfiskur væri byrjaður að veiðast í sjó, árósum og ám vestra - og að hann væri að búa sig undir að hrygna. Síðan hafa Fiskistofa og Veiðimálastofnun staðfest með afgerandi hætti að þarna er á ferðinni lax sem sloppið hefur úr eldiskvíum. Upplýsingar og skýringar frá fiskeldisfyrirtækjunum sjálfum á því hvernig þetta gerðist eru vægast sagt ótrúverðugar.“

Gera má ráð fyrir að slíkir atburðir endurtaki sig

Fram kemur á vef Veiðimálastofnunar, að um miðjan júlí hafi stofnuninni borist 20 laxar úr veiði í Patreksfirði til upprunagreiningar og til greiningar á kynþroska. Rannsókn á erfðasamsetningu og útliti laxanna staðfesti eldisuppruna fiskanna. Stærð kynkirtla benti til að hluti þeirra stefndi á hrygningu í haust, mögulega allir.

Í lok ágúst bárust Veiðimálastofnun 45 laxar til rannsóknar úr veiði í Patreksfirði. Fram kemur, að ekki hafi þótt ástæða til að erfðagreina laxana þar sem 43 þeirra hafi borið greinileg eldiseinkenni. Stærð kynkirtla benti til að allir stefndu þeir á hrygningu í haust. Þá segir, að holdastuðull fiskanna hafi verið hærri í ágúst en í júlí, öfugt við það sem búast hefði mátt við þar sem laxinn var í litlu eða engu æti þegar hann var veiddur. Tekið er fram, að ekki sé hægt að útiloka að laxarnir hafi komið úr mismunandi sleppingum. Sá möguleiki sé einnig fyrir hendi að eldislaxar með verra holdafar leiti fyrr upp í ár.

Bent er á, að reynsla Norðmanna og Skota af sjókvíaeldi á laxi sýni að lax sleppi úr kvíum og eldislax blandist villtum laxastofnum.

„Nú hefur kynþroska norskur eldislax sloppið úr eldi á Íslandi. Stefnt er að auknu laxeldi og því má gera ráð fyrir að slíkir atburðir endurtaki sig og verði tíðari,“ segir Veiðimálastofnun.

Brýnt að fylgjast með áhrifum eldislax á íslenska stofna

Þá segir, að eldislaxinn sem veiddist í Patreksfirði hafi verið með áberandi ytri einkenni enda hafi hann sloppið sem fullorðinn lax. Hins vegar geti unglax sem sleppi úr sjókví verið án ytri einkenna er hann leiti úr hafi í ár til að hrygna. Slíkur einkennalaus lax sé stór hluti þess eldislax sem gangi í ár í Noregi og geti hann leitað í ár í mikilli fjarlægð frá eldisstöð.

„Brýnt er að fylgjast með mögulegum áhrifum eldislax á íslenska stofna, meðal annars erfðablöndun og umfangi hennar. Veiðimálastofnun hefur með styrk frá AVS unnið skýrslu þar sem kynnt er erfðafræðileg aðferð til að greina eldislax frá villtum löxum og greina erfðablöndun milli þeirra. Í skýrslunni er einnig gerð tillaga að því hvernig vakta megi möguleg erfðafræðileg áhrif vegna laxeldis,“ segir í frétt á vef Veiðimálastofnunar.

Nánar hér.