Eiríkur hlýtur verðlaun Jónasar
Setja bókamerki
Eiríkur Rögnvaldsson hlaut í dag verðlaun Jónasar Hallgrímssonar þegar þau voru afhent við hátíðlega athöfn á Höfn. Við sama tækifæri tók Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson við sérstakri viðurkenningu á degi íslenskrar tungu fyrir verkefnið Skáld í skólum.
„Þessi viðurkenning hefur heilmikla þýðingu. Ég lít svo á að í þessu felist viðurkenning á því viðhorfi til tungumáls og málræktar, sem ég hef reynt að halda á lofti, að mikilvægt sé að berjast fyrir íslenskunni með jákvæðni og umburðarlyndi að vopni en forðast neikvæðar og einstrengingslegar predikanir,“ segir Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor emeritus, sem fyrr í dag hlaut verðlaun Jónasar Hallgrímssonar sem afhent voru á fæðingardegi skáldsins.
Ráðgjafanefnd um verðlaunin skipuðu í ár Ingunn Ásdísardóttir, þjóðfræðingur og þýðandi, sem var formaður, Einar Falur Ingólfsson, ljósmyndari og blaðamaður, og Dagur Hjartarson, skáld og íslenskukennari, og í rökstuðningi þeirra segir að Eiríkur hafi „með frumkvæði, elju og ást á íslenskri tungu verið í framlínu þeirra sem vekja athygli þjóðar og stjórnvalda á þeirri hættu sem steðjar að íslenskri tungu og hinu smáa málsamfélagi okkar. Af atorku hefur hann útskýrt og gert grein fyrir hvílík lífsnauðsyn það er að efla máltækni á íslensku, hvað í því felst og hver áhrif það getur haft ef það er ekki gert, og það með hraði.
Í allri umræðu um þetta málefni hefur Eiríkur sýnt víðsýni og verið opinn fyrir eðlilegri þróun tungumálsins en jafnframt sýnt fram á það af rökfestu að viðbúið sé, ef svo heldur fram sem horfir, að íslensk tunga sé farin að þróast óeðlilega og eigi á hættu að hverfa í gin enskunnar og að ekki seinna en núna séu síðustu forvöð að spyrna við fótum ef ekki eigi illa að fara.“
Efla þarf áhuga á íslensku
„Ég hef talað um máltækni í hátt í 20 ár, því ef við ætlum að nota íslenskuna áfram þurfum við að tryggja að hægt sé að nota hana í samskiptum við tölvur og hvers kyns tölvustýrð tæki í þeim stafræna heimi gervigreindar sem við erum á leið inn í,“ segir Eiríkur og fagnar því að stjórnvöld séu loks búin að setja málið á dagskrá.
„Það er ekki sjálfgefið að 350 þúsund manna þjóð eigi sér sjálfstætt tungumál sem sé notað á öllum sviðum. Samfélags- og tæknibreytingar síðustu ár hafa verið svo miklar að nú er ekki lengur nóg að hægt sé að nota íslenskuna á öllum sviðum – fólk þarf líka að hafa áhuga á því að nota málið. Það hefur lítið að segja þó við eyðum stórfé í alls kyns tæknilausnir ef fólk vill ekki nota þær og sömuleiðis hefur lítið segja að vekja áhuga fólks á að nota íslensku á öllum sviðum ef það rekur sig síðan á vegg þegar á reynir. Þetta þarf því að fylgjast að.
Við erum í alþjóðlegum menningarheimi, miklu meira en við höfum nokkru sinni verið, og það er gífurlegt framboð af alls konar fræðslu, afþreyingu og list á ensku. Eigi íslenskan að halda velli verðum við að sjá til þess að íslenskan sé samkeppnisfær þannig að hún höfði til ungs fólks. Við þurfum þannig að sjá til þess að börn og unglingar, sem eru það fólk sem ræður framtíð tungumálsins, eigi kost á efni sem höfðar til þeirra á íslensku,“ segir Eiríkur og ítrekar mikilvægi þess að efla útgáfu á bókum fyrir börn og unglinga.
Eiríkur bendir á að grundvöllur að framtíð íslenskunnar sé lagður á máltökuskeiði. „Rannsóknir sýna að það sem skiptir mestu máli í máltökunni til þess að börn komi sér upp styrku málkerfi er samtal við fullorðið fólk,“ segir Eiríkur og bendir á að stytting vinnutímans sé þar af leiðandi eitt af því mikilvægasta sem hægt sé að gera til að styrkja íslenskuna. „Að því tilskildu að foreldrar verji auknum frítíma ekki í eigin snjalltækjum heldur til samveru og samtals með börnum sínum,“ segir Eiríkur, en ítarlegra viðtal við hann má lesa í Morgunblaðinu á morgun, laugardag.
Klapp á bakið
„Þetta er klapp á bakið sem skiptir miklu máli, ekki bara fyrir mig persónulega heldur einnig fyrir verkefnið. Þetta er hvatning til að halda áfram,“ segir Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson, skáld og útgefandi, sem nú á fimmta tímanum veitti viðtöku sérstakri viðurkenningu á degi íslenskrar tungu vegna verkefnisins Skáld í skólum sem starfrækt hefur verið frá 2006 á vegum Höfundamiðstöðvar Rithöfundasambands Íslands.
Í rökstuðningi ráðgjafanefndar dags íslenskrar tungu er bent á að dagskrá Skálda í skólum sé „ætið fjölbreytt og eitthvað í boði fyrir hvert skólastig, bæði styttri fyrirlestrar og kveikjur en einnig ritsmiðjur sem geta spannað nokkra daga“. Bent er á að á tímum þar sem bóklestur eigi undir högg að sækja hljóti að „vera hvetjandi fyrir unga lesendur að komast í beint samband við höfunda, en eitt af markmiðum verkefnisins er einmitt að „smita nemendur af ólæknandi lestrar- og sköpunargleði!“ Sú sköpunargleði er eldsneyti fyrir unga málnotendur og lífsnauðsynleg tungumáli sem þarf að vaxa og dafna andspænis nýjum áskorunum.“
„Þetta verkefni er hugarfóstur mitt og ég stýrði því fyrstu tíu árin,“ segir Aðalsteinn og rifjar upp að þegar hann lét af störfum sem formaður Rithöfundasambands Íslands 2006 eftir átta ára starf hafi honum fundist hann eiga eitt eftir ógert. „Það var að koma með nýjung inn í Höfundamiðstöðina,“ segir Aðalsteinn sem í framhaldinu mótaði hugmyndina að Skáldum í skólum.
„Það sem vakti fyrir okkur var að auka áhuga á bókum og bóklestri og jafnframt að sýna hverjir standa að baki bókmenntaverkunum. Markmið okkar var að ungmenni sæju að það gætu í raun allir orðið höfundar,“ segir Aðalsteinn og tekur fram að viðtökur verkefnisins bendi til þess að áhugi hafi aukist á bókum og bókmenntum.
Kaldasti veturinn kom að óvörum
Strand skemmtiferðaskips kallar á erlenda aðstoð
Skaut sex sinnum að feðginum á aðfangadagskvöld
Frambjóðendur skila inn listum í Hörpu
Gígbarmurinn hækkað frá því í gær
Bergnuminn í Hvalfirði
Krefjast stöðvunar framkvæmda
„Höfum ekki náð að skríða upp úr þeirri gryfju“