Á bréfdúfnavaktinni allan sólarhringinn

Þegar Ragnar Sigurjónsson var að alast upp í Vestmannaeyjum á sjötta og sjöunda áratug liðinnar aldar þótti enginn maður með mönnum nema hann ætti sér dúfnakofa. Sjálfur rak Ragnar myndarbú þar til hann fluttist til borgarinnar og neyddist til að bregða búi. „Dúfnahald er nánast útilokað þegar maður býr í blokk í Reykjavík,“ útskýrir hann. Eftir að hafa m.a. starfað sem ljósmyndari á DV um alllangt skeið og síðar sem ráðsmaður í Viðey vænkaðist hagurinn hvað dúfnaræktina áhrærði.

„Mitt fyrsta verk var að fá mér dúfur og hænur eftir að ég fluttist hingað í sveitasæluna í Flóahreppi fyrir tíu árum,“ segir hann alsæll. Dúfurnar hans, ríflega eitt hundrað, eru ekkert venjulegar húsdúfur eins og hann átti forðum daga heldur bréfdúfur, sem hann hóf markvisst að rækta. Og svo á hann líka skrautdúfu-par af Orra-ætt.

Ragnar er dúfnabóndi af lífi og sál, en þó einungis í hjáverkum, því hans aðalstarf er að keyra skólabíl og með fatlaðan einstakling. „Ég nota skrautdúfurnar aðallega í kynningarstarf þegar ég held fyrirlestra um dúfur í skólum til að reyna að fá krakkana frá spjaldtölvunum sínum. Núorðið er frekar sjaldgæft að þeir séu með dúfnakofa, það er svo margt annað sem glepur hugann,“ segir útbreiðslu- og kynningarfulltrúi Bréfdúfnafélags Íslands eins og hann getur titlað sig með sóma og sann.

Með innbyggðan áttavita?

Ólíkt húsdúfum sem hvarvetna eru á vappinu eru bréfdúfur þeim eiginleikum gæddar að rata alltaf aftur heim. „Ef ég gef þér bréfdúfu og þú missir hana, flýgur hún alltaf aftur til mín. Og, nei, það er ekki hægt að þjálfa húsdúfu í að verða bréfdúfa,“ svarar Ragnar þolinmóður þegar hann er inntur nánari skýringa. „Ef ég gæti sagt þér hvernig hægt er að þekkja bréfdúfu frá húsdúfu af útlitinu einu saman væri ég heimsfrægur maður. Margar kenningar eru um ratvísi bréfdúfna, sumir segja að þær séu með innbyggðan áttavita í hausnum, fljúgi eftir segulsviði jarðar eða lesi í landslagið.“

Allar bréfdúfur sem og skrautdúfur í ræktun eru þó auðþekkjanlegar á svokölluðum lífhring, sem ræktendur festa við annan legginn á sjötta degi eftir fæðingu og taka ekki af fyrr en dúfan er öll. „Lífhringurinn er nokkurs konar ættartala fuglsins og úr honum má lesa hvað best sé að gera varðandi pörun og þvíumlíkt. Númer á hringnum vísar á eigandann og ef bréfdúfa er í reiðileysi, til dæmis vegna meiðsla eða hún er í þjálfun og hvílir sig, er hægt að leita eigandann uppi í vefsíðunni dufur.is, eða hringja í mig á öllum tímum sólarhringsins.“

Elizabeth og frjóu systurnar

Ragnar giskar á að bréfdúfnaræktendur á landinu séu milli 30 og 40 en þeir séu misjafnlega virkir. Einnig sé hópur sem rækti einungs skrautdúfur og haldi sýningu einu sinni á ári í Húsdýragarðinum. Líklega séu bréfdúfurnar um tvö til fjögur þúsund talsins.

„Eins og aðrir bréfdúfnaræktendur læt ég fylgja með ættarbók þegar ég læt fuglinn frá mér. Þar er hægt að rekja hvaðan hann er, hverjir foreldrarnir voru, hvernig þeir hafa staðið sig í flugkeppni og fleira í þeim dúr. Ef dúfunum hefur verið gefið nafn kemur það fram í ættarbókinni, til dæmis er hún Elizabeth mín skráð með nafni, en ég keypti hana af breskum manni og fannst því vel við hæfi að nefna hana eftir drottningunni. Dúfur geta orðið allt að fimmtán ára gamlar, en tíu til tólf ára eru þær yfirleitt komnar í hvíld og hættar að verpa. Annars er mjög misjafnt hversu frjóar þær eru. Ég er með tvær ellefu ára systur sem eru ennþá mjög frjóar og gáfu mér fallega unga í vor. Systurnar hafa haft rosalega mikil áhrif á alla bréfdúfuræktun á Íslandi og eiga fjölda afkomenda í stofninum.“

Eftirlætisdúfa Ragnars er ein af nokkrum hvítum í búinu og er hún fædd 2007. „Ég er með dúfur í mörgum litum, en er svolítið að sérhæfa mig í þessum hvítu og bjóða þær til leigu fyrir brúðkaup, jarðarfarir, fermingar eða önnur tækifæri. Þá mæti ég með dúfuna eða dúfurnar og viðkomandi sleppir þeim á réttu augnabliki. Mjög fallegt,“ segir hann.

Bréfdúfnakappflug

Þessa dagana er Ragnar í essinu sínu eins og alltaf á þessum árstíma. Hið árlega Íslandsmót í bréfdúfnakappflugi hófst með pomp og prakt á slaginu tíu í morgun þegar um 600 dúfum í eigu 15 dúfnabænda, að þessu sinni á suðvesturhorni landsins, var sleppt frá Hjálparfossi í Þjórsárdal, þar á meðal 20 úr búi Ragnars. Keppnistímabilið stendur fram í ágúst, fullorðnar dúfur keppa ellefu sinnum og ungar sex sinnum.

Flestir hafa bréfdúfnarækt sem tómstundagaman. Jaðarsport kallar Ragnar það reyndar og segir að líkt og í flestum íþróttum séu menn alltaf mjög spenntir fyrir keppni. Keppnin í dag er sú stysta í sumar, 60 km, en sú lengsta verður 400 km og þá frá Langanesi. „Allir alvöru bréfdúfnaræktendur eiga ákveðna gerð af tölvubúnaði, nokkurs konar staðsetningartæki, og geta fylgst með fluginu í beinni útsendingu á benzinglive.com Að sjá dúfurnar sínar koma úr keppni og heyra um leið pípið í tækinu þegar þær fljúga yfir lendingarpallinn heima hjá manni er einstök tilfinning.“

Jólamatur í Flóanum

Ragnar er með tvo syni Íslandsmeistarans frá því fyrir þremur árum og eru þeir báðir í undaneldi. „Pabbi þeirra keppti frá Hrauneyjum og náði mjög góðum árangri, flaug rúma 1.900 metrum á mínútu, og því bind ég vonir við að ungarnir verði afabetrungar,“ segir hann og gæti haldið lengi áfram að tala um dúfurnar sínar og allt sem lýtur að dúfnarækt. En ein spurning í lokin, sem kannski er svolítið úr takti í þessu viðtali: Borðar hann dúfur? „Ég hendi ekki mat. Dúfur eru lostæti, enda aldar upp á kóngafæði, yfir tuttugu korntegundum. Þær eru jólamatur á mínu heimili,“ svarar bréfdúfnabóndinn í Flóanum.