Þórir Skarphéðinsson lögmaður á Lögfræðistofu Reykjavíkur svarar spurningum lesenda Smartlands. Hér fær hann spurningu varðandi námslán.
Sæll.
Spurning varðandi námslánin sem ábyrgðarmaður síðan 2007, lán ekki í skilum.
Lántaki geri sig gjaldþrota, laus allra mála varðandi ábyrgð á láni sem hann tók vegna náms. Hann er í góðum málum í dag fjárhagslega en eftir sit ég í fjötrum hjá Creditinfo, á engar eignir og ekkert hægt að sækja á mig.
Hvar er réttlætið í þessu er þetta bara ferlið að skuldari getur bara sagt bless og borgaðu þetta bara fyrir mig?
Með von um svar,
Sigríður
Sæl Sigríður,
Það námslán sem þú hefur ábyrgst er tekið í tíð eldri laga um Lánasjóð íslenskra námsmanna. Samkvæmt þeim lögum sátu ábyrgðarmenn (yfirleitt tveir), í súpunni ef aðalskuldari vanefndi greiðsluskyldu sína eða hreinlega lenti í greiðsluþroti eins virðist hafa gerst í þínu tilviki. Með ákveðinni einföldun má segja að þar með hafi aðalskuldari verið laus allra mála en ábyrgðarmenn og e.a. erfingjar þeirra, neyðst til að taka við ábyrgð á greiðslum lánsins. Á þetta fyrirkomulag hefur margoft reynt fyrir dómstólum landsins og í flestum tilvikum hefur það verið staðfest, m.a. af Hæstarétti. Það þýðir hins vegar ekki að almenningi þyki það réttmætt eða sanngjarnt, þvert á móti.
Það var ekki fyrr en með ákvæði II til bráðabirgða í lögum nr. 60/2020 um Menntasjóð námsmanna, sem gerð var bragabót á löggjöfinni um námslán. Lögin komu til framkvæmda 1. júlí 2020 og fól framangreint ákvæði í sér að ábyrgð ábyrgðarmanns á námslánum sem tekið var í tíð eldri laga, skyldi falla niður við gildistöku nýju laganna. Það var hins vegar frumskilyrði að lánþegi (aðalskuldari), væri í skilum við Lánasjóð íslenskra námsmanna. Með öðrum orðum, ef lánið var í vanskilum við gildistöku nýju laganna, myndi ábyrgð ábyrgðarmanns ekki falla niður heldur halda gildi sínu í samræmi við ákvæði eldri laga. Þessi túlkun var nýlega staðfest með dómi Landsréttar.
Kv.
Þórir Skarphéðinsson lögmaður.
Liggur þér eitthvað á hjarta? Þú getur sent lögmönnum á Lögfræðistofu Reykjavíkur póst HÉR.