„Það er þekkt í sögunni að í einhverjum tilvikum reyna þeir sem eru að brjóta lög eða reglur með viðskiptum sínum að fela slóð sína með því að nota reiðufé í stað ýmiss konar reikningsviðskipta,“ segir Stefán Jóhann Stefánsson, upplýsingafulltrúi Seðlabankans, aðspurður um umræðu um útgáfu á stórum peningaseðlum erlendis.
Mbl greindi í gær frá nýrri skýrslu sem Peter Sands, fyrrum bankastjóri Standard Chartered bank, vann fyrir Harvard Kennedy skólann. Hann telur að seðlabankar ættu að hætta að gefa út fimmtíu punda seðla, hundrað dollara seðla og 500 evra seðla. Slíkir seðlar séu aðallega notaðir af hryðjuverkamönnum, eiturlyfjasölum og skattsvikurum. Þannig þjóni þeir fyrst og fremst þörfum svarta hagkerfisins.
Þá sagðist framkvæmdastjórn Evrópusambandsins í síðustu viku ætla að skoða mögulega tengsl milli 500 evru seðla og hryðjuverkastarfsemi.
Frétt mbl.is: Vill banna stóra seðla
Fimmtíu punda og eitt hundrað dollara seðlarnir eru á pari við íslensku tíu þúsund krónurnar sem fóru í umferð árið 2013.
Stefán segir enga sérstaka umræða um þessi atriði vera innan Seðlabankans.
„Seðlabanki Íslands, eins og aðrir seðlabankar, þarf að anna eftirspurn eftir peningum í samfélaginu,“ segir hann. „Einstaklingar og fyrirtæki þurfa í talsverðum mæli á mynt og seðlum að halda til þess að viðskipti geti gengið eðlilega fyrir sig.“
Hann segir hlutdeild reiðufés í svarta hagkerfinu á Íslandi vera óþekkta. „Ekki er ljóst hve mikið þetta kann að vera en það eru fyrst og fremst önnur stjórnvöld og eftirlitsaðilar en Seðlabankinn sem hafa það hlutverk hér á landi að rannsaka þetta og bregðast við ef ástæða er til.“
Þá segir hann alls óvíst að fjárhæðir gildandi seðla hafi nokkur teljandi áhrif á afbrot af því tagi sem um er fjallað.
Stærsti íslenski seðillinn er að andvirði tíu þúsund krónur.
Stefán bendir á að það sé talsvert minni fjárhæð en er víða annars staðar í nágrannalöndunum þar sem fjárhæð seðils getur hlaupið á sem svarar nokkrum tugum þúsunda króna.
Hann segir eftirspurn ráða því að nýr seðill með hærra verðgildi sé settur í umferð. Auk þess sem verðbreytingar síðustu ára og áratuga spili þar inn í.
Að sögn Stefáns hefur seðlanotkun aukist nokkuð hér á landi vegna aukins fjölda ferðamanna og bætir hann við að mjög hátt hlutfall af heildarverðmæti seðla í umferð hafi verið í formi fimm þúsund króna seðla áður en tíu þúsund króna seðillinn var settur í umferð.
Þess vegna hafi verið hagkvæmara að setja tíu þúsund króna seðil í umferð því þá verða færri seðlar í umferð en ella.
Tilgangurinn með útgáfu seðilsins hafi þannig verið að gera greiðslumiðlun á Íslandi liprari og hagkvæmari, meðal annars með því að fækka seðlum í umferð.
Þá séu einnig umhverfisverndarsjónarmið á ferðinni þar sem tíu þúsund króna seðillinn á að endast margfalt lengur en sumir aðrir seðlar.
Nú eru tæplega tvær milljónir tíu þúsund króna seðla í umferð og er andvirðið 38 prósent af heildarvirði seðla í umferð. Hlutur fimm þúsund króna seðla hefur farið lækkandi en samt er fjöldi þeirra í umferð um fimm milljónir seðla.