Viðskipti | mbl | 5.3.2017 | 9:08 | Uppfært 10:00

Reynt að bæta heiminn

Rósbjörg Jónsdóttir. mbl.is/Golli

Hvernig getum við bætt samfélagið sem við búum í er spurning sem margir velta fyrir sér, þar á meðal margir af helstu hugsuðum heims. Ein þeirra leiða til að reyna að ná því markmiði er að leggja mat á félagslegar framfarir.

Vísitala félagslegra framfara, VFF (e. Social Progress Index, SPI), er eitt af því sem er nýtt til þess en að sögn Rósbjargar Jónsdóttur, framkvæmdastjóra Cognitio og fulltrúa SPI á Íslandi, verður þetta meginviðfangsefni ráðstefnunnar What Works sem haldin verður í Hörpu 24.-26. apríl. What Works er alþjóðleg ráðstefna um eflingu félagslegra framfara á óvissutímum.

Þetta er annað árið í röð sem SPI-alþjóðastofnunin í Washington ákveður að halda þessa ráðstefnu á Íslandi. Cognito hefur umsjón með ráðstefnunni í samvinnu við bæði innlenda og erlenda sérfræðinga. Rósbjörg komst í kynni við SPI í gegnum við Michael Porter, prófessor við Harvard-háskóla árið 2014, en hún starfaði fyrir ráðgjafarfyrirtækið Gekon á þeim tíma. Það var Porter sem kynnti hana fyrir Michael Green, CEO SPI, í ársbyrjun 2015. Hjá Gekon kom hún meðal annars að kortlagningu, innleiðingu og stofnun íslenska ferðaklasans sem og innleiðingu íslenska jarðvarmaklasans. Auk þess að byggja upp og þróa alþjóðlegra jarðvarmaráðstefna á Íslandi. Þá leiddi Rósbjörg umsókn Íslendinga að alheimsráðstefnu jarðvarmans, World Geothermal Congress (WGC 2020), sem verður haldin hér á landi árið 2020.

Að sögn Rósbjargar er VFF nýlegur alþjóðlegur mælikvarði og unninn af Social Progress Imperative-stofnuninni, þar sem meginstefið er að stuðla að því að skapa umgjörð þar sem hagsmunir alls samfélagsins eru hafðir að leiðarljósi.

Vísitalan samanstendur af fjölmörgum þáttum sem skipta tilveru fólks mestu máli, þar á meðal er aðgangur að heilsugæslu, hagkvæmu húsnæði og menntun og staða jafnréttismála, trúfrelsis og náttúruverndar. Út frá vísitölunni er hægt að setja fram tillögur um hvernig hægt er að bæta lífsgæði borgara og samfélaga og skapa aðstæður þar sem hverjum einstaklingi gefst kostur á að nýta sín tækifæri.

Fyrsta ráðstefna What Works var haldin í fyrra en sú ráðstefna þótti takast mjög vel og var því ákveðið að endurtaka leikinn að ári. Framtíðarsýn What Works er að gera Ísland að einum helsta umræðuvettvangi í heimi um félagslegar framfarir, eins konar Davos SPI.

Þegar hefur verið gengið frá því að á þriðja tug fyrirlesara munu ávarpa ráðstefnuna What Works en hún hefur verið lengd um tvo daga á milli ára. „Gestum í fyrra fannst ekki hægt að afgreiða allt sem þyrfti að ræða á einum degi og því var ákveðið að verða við óskum þeirra og kafa dýpra ofan í efnistökin og gera verkefnið enn efnismeira og ítarlegra og því erum við með þriggja daga ráðstefnu núna,“ segir Rósbjörg sem ber hitann og þungan af undirbúningnum.

Meðal þeirra sem standa bak við ráðstefnuna hér á landi er Arion banki og Deloitte auk forsætisráðuneytisins. Eins veitir WOW air ráðstefnugestum sérstök kjör á farmiðum. Meðal erlendra aðila er Skoll Foundation og fleiri.

„Innihald ráðstefnunnar er að taka á sig mjög áhugaverða mynd. Efnistökum má skipta í þrjá meginþætti: „Landslag félagslegra framfara“, „Tækifæri til framþróunar“ og „Höfum áhrif“.
Nú þegar eru hátt í 30 innlendir og erlendir fyrirlesarar staðfestir sem koma alls staðar að úr heiminum (nú þegar frá yfir 10 þjóðum) og úr öllum geirum atvinnulífsins, bæði einkageira og hinu opinbera,“ segir Rósbjörg.

Spurð um hvers vegna ráðstefna sem þessi sé haldin á Íslandi segir Rósbjörg að Ísland hafi svo margt fram að færa á þessu sviði. Við erum „showcase“ á svo mörgum sviðum. Eins skipti miklu máli hversu auðvelt er að koma hingað en ráðstefnugestir koma alls staðar að úr heiminum. Harpa sem ráðstefnuhús skipti líka gríðarlegu máli því áður en hún kom til sögunnar var fátt um fína drætti þegar kom að stórum alþjóðlegum ráðstefnum.

„Við Íslendingar búum við svo mikil lífsgæði og í svo frábæru landi. Þetta er eitthvað sem við eigum að draga fram í stað þess að draga úr. Ísland kemur vel út úr mælingum á VFF og það er ein af mörgum ástæða þess að ráðstefnan er haldin hér,“ segir Rósbjörg.

Hún segir að íslenskt samfélag hafi allt frá upphafi sýnt að við látum okkur einstaklingana varða. „Vísitalan er mælikvarði á hvernig þjóðum er að takast upp og er t.d. tilvalinn kvarði til að beita við mat á alheimsmarkmiðunum en það er skýrt samspil þar á milli,“ að sögn Rósbjargar.

VFF-vísitalan er reiknuð árlega fyrir 133 lönd í heiminum en hún mælir hve vel hefur tekist til að tryggja íbúum aðgengi að grunnþörfum, tryggja velferð og skapa tækifæri til að bæta líf sitt. Meðal þátta í VFF-vísitölunni eru aðgangur að heilsugæslu, menntun, hagkvæmu húsnæði og staða jafnréttismála og trúfrelsi.

Rósbjörg segir þá sem standa að VFF á Íslandi vilja upplýsa Íslendinga um hvað felist í vísitölunni og hvernig hún geti nýst okkur. „Hvernig við getum borið okkur saman við, í raunverulegum samanburði, aðrar þjóðir – önnur svæði, borgir og bæi.

Ég myndi vilja sjá sveitarfélög taka upp þessa mælingu því VFF getur svo sannarlega nýst þeim á margvíslegan hátt,“ segir hún. Margar þjóðir í Mið- og Suður-Ameríku nýta þennan mælikvarða með markvissum hætti og þá hefur Evrópusambandið tekið út sín 272 svæði með það að leiðarljósi að forgangsraða verkefnum með markvissari hætti.

Meðal ræðumanna á ráðstefnunni er forsætisráðherra Íslands, Bjarni Benediktsson, en forsætisráðuneytið hefur verið í fararbroddi í að koma á betrumbótum í stjórnsýslunni, segir Rósbjörg. Roberto Artavia frá Kosta Rica og varaforseti SPI mun einnig flytja erindi en Rósbjörg segir að hann hafi tekið á móti verðlaunum Sameinuðu þjóðanna nýverið fyrir stefnumótun landsins á sviði ferðaþjónustu en sú stefna byggir á hugmyndafræði SPI. Fernando Haddad, fyrirverandi borgarstjóri Sao Paulo í Brasilu, Nathan Hurst frá HP, Professor Scott Stern frá MIT-háskólanum í Boston og forsvarsmaður MIT REAP ( Regional Enterpreunership Acceleration Program) sem Háskólinn í Reykjavik er aðili að en hægt er að lesa nánar um ráðstefnuna á vef hennar.

Hún segir að VFF snúist ekki um að telja krónur sem fari út heldur byggi á útkomu. Hver séu áhrifin á einstaklinginn því það sem skiptir öllu máli í stóra samhenginu sé einstaklingurinn og líðan hans. „Þetta er stjórntæki til þess að draga fram hvernig okkur hefur tekist upp. Hjálpar við forgangsröðun verkefna og ákvarðana. Hvernig getum við tryggt að fjármunir séu nýttir á markvissan hátt til að tryggja íbúum samfélagsins bestu lífsskilyrði og gæði sem völ er á. Ekki bara verga landsframleiðslu heldur hvað með Jón Jónsson? Hvernig líður honum? Er hann með húsnæði, rennandi vatn og svo mætti lengi telja. Vísitala félagslegra framfara er hin hliðin á peningnum á meðan verg landsframleiðsla er önnur,“ segir Rósbjörg.

Máli sínu til stuðnings bendir hún á að með VFF sé verið að skoða hvernig valdhafar forgangsraða verkefnum á sama tíma og valdhafarnir sjá hvernig tókst til. Fyrirtækin geta séð hvað nýtist þeim sem og samfélaginu og lagt sitt af mörkum með því að stuðla að gagnkvæmum virðisauka. „Það er það sem er svo mikilvægt, hvernig þessi keðja vinnur saman. Því efnahagslegur auður tryggir ekki félagslegan auð, en saman getum við gert gott samfélag enn betra,“ segir Rósbjörg.