Í einu fátækasta landi heims vinnur Íslendingur að því að koma í veg fyrir að peningar falli af himnum ofan. Bókstaflega! Páll Kvaran hefur undanfarin fimm ár unnið að ýmsum þróunarverkefnum í Úganda en undanfarin tvö ár hefur hann verið hjá ráðgjafafyrirtæki á sviði farsímapeninga.
Farsímapeningahugtakið hljómar e.t.v. fremur frumstætt í eyrum Vesturlandabúa og þá ekki síst Íslendinga, þar sem tæp 90 prósent þjóðarinnar eiga snjallsíma. Verkefnið gengur út á að nýta farsíma af „gamla skólanum“ sem greiðslukort og heimabanka. Þar geta einstaklingar sótt um lán eða stofnað sparnaðarreikninga en hvort tveggja þekkist varla meðal almennings í landinu.
„Farsímapeningar er ört stækkandi geiri hér í Úganda og öðrum Afríkulöndum. Hérna úti er meira að segja allra fátækasta fólkið með farsíma og bankarnir byrjaðir að bjóða uppá þjónustu í gegnum símana. Ýmsar þróunarstofnanir hafa unnið að útbreiðslu farsímapeninga til að auka aðgengi fólks að fjármálaþjónustu,“ segir Páll en hann vinnur með Sameinuðu þjóðunum og rannsóknarstofnun Alþjóðabankans að útbreiðslu starfræna fjármálaaðgengisins.
Páll vinnur m.a. með teframleiðanda sem borgar átta til níu þúsund manns laun á tveggja vikna fresti. „Fyrirtækið borgar átta til níu þúsund manns á tveggja vikna fresti með því að setja peninga í flugvél og henda þeim út úr flugvélinni til fólksins á ferð. Við erum að stoppa peninga frá því að falla af hinum ofan í einu fátækasta landi heims,“ segir Páll.
„Þeir setja peningana í þunga poka og henda einum poka í hvert skipti. Eitt skiptið hitti flugmaðurinn ekki á réttan stað og pokinn lenti á þakinu á skrifstofunni hjá framleiðandanum, í gegnum þakið og fótbraut bókara fyrirtækisins sem sat við skrifborðið í Excel,“ segir Páll.
„Við hjálpum m.a. fyrirtækjum að borga starfsmönnum sínum með farsímapeningum og með því fær fólk aðgengi að fjármálaþjónustu, s.s. sparnaðarreikningum með vöxtum og aðgengi að lánum fyrir fjárfestingu. Úganda er eitt frjósamasta land í heim, allt sprettur eins vel og hugsast gæti á jörðinni, en þrátt fyrir það eru bændur ekki að rækta mikið á hverja ekru. Smábændur gætu verið að meðaltali verið með allt af fimmfalt stærri uppskeru en þeir eru með núna,“ segir Páll en stór ástæða er skortur á lánsfé til fjárfestinga. Fræin eru léleg og ekki notað nóg af áburði.
„Hugmyndin sú að með því að borga þessum bændum með farsímapeningum geta þeir í framtíðinni fengið aðgengi að lánum til að geta keypt áburðinn og betri fræ, eða öðrum fjárfestingum“ segir hann.
Páll segir að með farsímapeningunum sé verið að skapa ákveðna innviði sem „hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft“. Hann segir mörg þróunarverkefni felast í því að ákveða fyrir fólk hvað sé best fyrir það, svo sem með því að gefa bændum svín eða hænsni.
„Núna eru að spretta upp lítil fyrirtæki sem bjóða upp á alls konar þjónustu í gegnum farsímana. Bændur geta t.d. fengið aðgang að veðurspánni sem skiptir miklu máli uppá að vita hvenær eigi að planta. Svo eru alls konar lánafyrirtæki komin á markaðinn, vextir lækka og lækka eftir því sem samkeppnin eykst á þessum markaði,“ segir Páll.
Enn sem komið er eru lánin sem veitt eru í gegnum farsímana lág og til skamms tíma. Milljónir hafa tekið svona lán síðan þau komu á markaðinn fyrir um ári síðan að sögn Páls og hafa t.a.m. verslunarmenn tekið slík skammtímalán til að auka skilvirkni við sín innkaup sem eykur þar með við útflutning landsins.
„Það jákvæða fyrir bændur og fátækara fólk í Úganda er að fólkið er ekki að taka mikla áhættu með þessi lán því þau eru veðlaus. EF þú borgar ekki verður ekki tekið af þér landið eða húsið,“ segir Páll.
Páll lauk námi í HHS, heimspeki, hagfræði og stjórnmálafræði frá háskólanum á Bifröst og fékk þá áhuga á þróunarfræðum og kláraði hann meistaranám í þeim við Oxford háskóla.
Um tíma starfaði hann hjá Þróunarsamvinnustofnun í Úganda. Þaðan fór hann og starfaði í kringum umhverfismál í Úganda og síðan í landbúnaðinn. „Ég kom heim í ár en ákvað svo að fara út aftur og verð verð bara hér. Hér er alltaf gott veður og menningin æðislegt, fólkið er vinalegt,“ segir Páll sem er búsettur í höfuðborginni Kampala.