Viðskipti | mbl | 18.4.2016 | 13:03 | Uppfært 15:02

Ennþá að hugleiða skattagrið

Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra lagði frumvarpsdrög um skattagrið fyrir efnahags- og viðskiptanefnd í haust. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Áhrif skattagriða á skattskil og skatttekjur eru mjög umdeild þar sem þeir sem nýta sér skattaskjól eða svíkja mest undan skatti tilheyra oft efsta lagi valdayfirstéttar viðkomandi ríkis.

Þetta segir í nýju svari Þórólfs Matthíassonar, prófessors í hagfræði við Háskóla Íslands og Jóhannesar Hraunfjörð Karlssonar, hagfræðings á Vísindavefnum. Spurt er hversu gagnleg skattagrið eru til þess að auka skattskil og skatttekjur.

Í svarinu er bent á að á árinu 1965 hafi öllum skattborgurum hérlendis, sem höfðu svikið undan greiðslu tekjuskatts eða söluskatts verið veitt grið gegn ákveðnum skilyrðum. Engin áhrif voru merkjanleg á skattskil eða skatttekjur vegna þessara aðgerða. Óframtaldar tekjur hafa til dæmis verið áætlaðar á bilinu 6 til 9% af landsframleiðslu á sjöunda áratugnum, en 7 til 11% af landsframleiðslu í aðdraganda hrunsins.

Ekki fallið frá skattgreiðslu

Samhliða auknum upplýsingaskiptum milli landa hafa mörg ríki veitt skattborgurum sínum grið þegar þeir sjálfviljugir veita upplýsingar vegna vanframtalinna tekna og/eða eigna erlendis.

Ýmist eru þessar reglur tímabundnar, líkt og í Danmörku, eða varanlegar, líkt og í Svíþjóð.

Almennt er gerð sú krafa að skattyfirvöld hafi ekki þegar hafið rannsókn á framtalsskilum, og komi í ljós síðar að skattborgari hafi ekki gefið skattyfirvöldum réttar upplýsingar falla öll grið niður og fullri refsimeðferð er beitt.

Grið gera ekki ráð fyrir að fallið sé frá skattgreiðslu heldur er yfirleitt fallið frá fangelsisvist, dráttarvextir lækkaðir og oft eru sektir lækkaðar eða felldar niður.

Í svarinu segir jafnframt að hægt sé að leiða að því rök að skattagrið geti gert skattundanskot og geymslu fjár í skattaskjólum eftirsóknarverðari en ella.

Frumvarpsdrög í nefnd

Á síðastliðnu hausti lagði Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra, frumvarpsdrög um skattagrið fyrir efnahags- og viðskiptanefnd. Drögin gera ráð fyrir að skattsvikarar geti komið fram með vantaldar tekjur eða eignir erlendis gegn því að fallið verði frá refsimeðferð.

Frumvarpsdrögin voru þó ekki unnin af fjármálaráðuneytinu heldur af nefnd utanaðkomandi sérfræðinga. Í nefndinni sátu Ása Ögmundsdóttir, lögfræðingur í fjármála- og efnahagsráðuneyti, Guðrún Jenný Jónsdóttir, lögfræðingur, sem tilnefnd var af ríkisskattstjóra, Lísa K. Yoder, lögfræðingur, sem tilnefnd var af skattrannsóknarstjóra og Guðni Ólafsson, viðskiptafræðingur, sem tilnefndur var af tollstjóra.

Frétt mbl.is: Áherslan á afslátt skattsvikara

Í samtali við mbl segir Frosti Sigurjónsson, formaður efnahags- og viðskiptanefndar, að þverpólitísk samstaða hafi ekki náðst um efnið en hugmyndin er sú að nefndin leggi frumvarpið sameiginlega fyrir Alþingi.

„Þetta er þannig mál að um það þarf að ríkja ákveðin sátt áður en lagt er af stað,“ segir Frosti. Hann bendir á að niðurstaða nefndarinnar sem vann frumvarpsdrögin hafi verið að griðareglur gætu haft í för með sér ávinning fyrir ríkissjóð.

Frosti segist hafa verið að bíða eftir afstöðu fulltrúa minnihlutans í efnahags- og viðskiptanefnd. „Það má segja að þeir séu ennþá að hugsa sig um. Ég hef ekki fengið beint afsvar en þverpólitísk samstaða hefur að minnsta kosti ekki myndast,“ segir hann.

35% álag nefnt í dæmaskyni

Samkvæmt drögunum á að leggja álag á vantaldan skattstofn og endurákvarðaða gjaldið þarf síðan að greiða innan tíu daga eftir dagsetningu ákvörðunar. Vanræksla myndi leiða til refsimeðferðar.

Álagsprósentan er ekki ákveðin en í dæmaskyni er miðað við að álagið á vanframtöldu tekjurnar verði 35%. Samkvæmt gildandi rétti er beitt 25% álagi á endurákvarðaðar tekjur. Ávinningur skattaðilans er að honum yrði hvorki gerð refsing né þyrfti hann að greiða sektir.