Gera góðan bjór og draga úr matarsóun

Haukur Páll Finnsson var ekki lengi að kveikja á perunni þegar hann frétti að fyrirtækið Þykkvabæjar sæti uppi með kynstrin öll af kartöfluhýði sem engin not væru fyrir. „Forstjóri Þykkvabæjar nefndi þetta við mig, og sagði í framhjáhlaupi að úti í heimi hefði vín og jafnvel bjór verið gerð úr kartöflum. Ég greip hugmyndina á lofti enda mjög áhugasamur um að draga úr matarsóun og líka mikill áhugamaður um bjór,“ segir Haukur glettinn.

„Ég held til fundar við hana, Báru Hlín Kristjánsdóttur, og við ráðumst í að gera frumathugun á hvort væri fýsilegt að brugga bjór úr íslenskum kartöflum. Fyrstu útreikningar litu vel út og næst bættist Þórgnýr Thoroddsen í hópinn. Þórgnýr hefur fengist við bjórgerð í mörg ár og er formaður Fágunar, félags áhugafólks um gerjun.“

Sjaldgæft er að bjór sé bruggaður með kartöflum og lýsir Haukur því að sögur af kartöflubjór hafi verið sveipaðar hálfgerðum goðsagnablæ. „En Þórgný tókst að leysa ráðgátuna og þróaði uppskrift sem blandar saman kartöflum, byggi og humlum. Verður að segjast eins og er að allra fyrsta tilraunin heppnaðist ekkert sérstaklega vel en bragðgæðin jukust með hverri atlögu og á endanum varð útkoman afskaplega góður ljós bjór. Við kynntum afrakstur erfiðisins á fundi með félögum Fágunar og fengum þar mjög góð viðbrögð sem sýndu að við værum á réttri braut.“

Haukur, Bára og Þórgnýr stofnuðu saman félagið Álfur brugghús og tóku á dögunum þátt í keppninni um gulleggið þar sem þau komust í topp-10 hópinn og hlutu sérstaka viðurkenningu KPMG.

Að sögn Hauks er margt sem gefur Álfs-bjórnum sérstöðu: bjórinn er t.d. sá eini þar sem innlent hráefni, annað en vatn, er að staðaldri notað í uppskriftina, en aðrir bjórar sem framleiddir eru hér á landi hafa almennt verið bruggaðir úr innfluttum humlum og byggi. Þá er verið að búa til verðmæti úr kartöfluhýði sem fram til þessa hefur verið dreift á sandana nálægt Þykkvabæ til að stemma stigu við jarðrofi.

Hráefnið sem Álfur brugghús nýtir verður til við framleiðslu á frönskum kartöflum og tilbúnum soðnum kartöflum, og er um að ræða n.k. kartöfluduft. Svo mikið magn fellur til bara á Þykkvabæjarsvæðinu að Haukur segir að það myndi duga til að brugga 40 milljónir lítra af bjór á ári. „Við höfum gert samning til fimm ára um að fá kartöfluskrælið án endurgjalds og dregur það úr hráefniskostnaði enda mynda kartöflurnar tvo-þriðju hluta uppskriftarinnar á móti byggi og humlum.“

Kerfið mætti vera sveigjanlegra

En að stofna brugghús er hægara sagt en gert. Haukur segir að mikla hjálp hafi verið að fá hjá íslenska bruggsamfélaginu og hvert sem aðstandendur Álfs hafi leitað hafi allir verið fúsir að veita leiðsögn og ráðleggingar. Fyrirtækið hafi aftur á móti rekist á ýmsar flækjur og hindranir í kerfinu sem gera nýsköpun erfiðari og kostnaðarsamari. Þannig fylgi ýmis gjöld áfengisframleiðslu sem íþyngi vöruþróun og kynningarstarfi.

Það kostar nærri 170.000 kr. að fá leyfi til að framleiða bjór, og þarf umsækjandi að skila inn þykkum bunka af skjölum. „Það kom líka á óvart að þó að við fengjum inni í húsnæði í Kópavogi sem þegar hefur verið vottað og fengið leyfi fyrir framleiðslu matvæla þá þurftum við að sækja sérstaklega um leyfi fyrir brugguninni okkar, m.a. fá eftirlitsmann í heimsókn, framvísa teikningum og fullnægja ótal formsatriðum. Er leiðinlegt að láta mikinn tíma, orku og fjármuni fara í það að fást við kerfið frekar en að þróa vöruna og koma fyrirtækinu á framfæri.“

Haukur ólst upp í matvælageiranum og sýnist að regluverkið sé orðið töluvert flóknara en það var. „Ég er ánægður með að einhver fylgist með því að matvæli séu framleidd með öruggum hætti, en öllu má ofgera og væri rétt að skoða hvort sýna mætti nýjum og litlum framleiðendum meiri sveigjanleika.“

Fram undan er áframhaldandi vöruþróun og kynningarstarf og er Haukur bjartsýnn á framtíðina. Álfs-bjórinn þykir aðgengilegur en um leið áhugaverður og er að mati Hauks hentugur upphafsreitur fyrir þá sem vilja stíga sín fyrstu skref inn í heim handverksbjórsins. „Við gætum þess að koma sögu okkar og sérstöðu vel á framfæri og hanna fallegar umbúðir sem hæfa drykknum,“ segir hann og bætir við að gott væri að byrja á útflutningi til Noregs, Danmerkur og Svíþjóðar ef tækifæri gefst. „Okkur langar að taka þátt í Startup Tourism-viðskiptahraðlinum og nota sem stökkpall fyrir sölu á alþjóðamarkaði, samhliða því að þróa einhvers konar bjórtengda upplifun fyrir ferðamenn. Gæti útfærslan t.d. verið að leyfa gestum að skoða sig um í brugghúsi í nágrenni Þykkvabæjar. Miklu skiptir síðan einfaldlega að koma bjórnum að á börum og veitingastöðum, því að ef hann er fáanlegur þá selst hann alltaf í einhverjum mæli.“