Eins og að stökkva fram af kletti

„Það eru spennandi tímar fram undan,“ segir Maron Kristófersson sem er ásamt Helga Má Þórðarsyni stofnandi Aha.is, markaðstorgs á netinu sem býður upp á heimsendingu frá fjölda fyrirtækja. Þeir hafa lagst í miklar tilraunir með drónaflug og nú er svo komið að viðskiptavinum býðst að fá mat sendan heim að húsi með drónum. Umhverfismálin hafa lengi verið í forgrunni hjá fyrirtækinu, bílaflotinn gengur alfarið fyrir rafmagni og nú kanna þeir hvaða tækifæri felast í drónaflugi.

Aha hlaut í gær verðlaun Samtaka atvinnulífsins fyrir framtak ársins á sviði umhverfismála. „Það hefur mjög mikla þýðingu fyrir teymið, sem er búið að vera að hamast í þessu síðustu fimm ár, að fá þessa viðurkenningu,“ segir Maron.

Í byrjun voru heimsendingarnar með bensínbílum og í hverja fór um hálfur lítri af bensíni svo þeir Maron og Helgi fóru fljótt að leita að lausnum um hvernig væri hægt að gera þetta öðruvísi. „Það var alveg rosalegt átak að fara úr bensínbílum í rafmagnsbíla en kolefnissporið er sjöfalt minna bara við það. Við verðum að gera allt sem við getum og við erum með einstakt tækifæri til þess með alla þessa raforku sem er framleidd hérna,“ segir Maron.

Drónarnir eru síðan enn umhverfisvænni. Við heimsendingu með bensínbíl fer rúmlega eitt kíló á hverja sendingu í kolefnisspor en með dróna fer það niður í 1,8 grömm. „Þetta er 650 sinnum minna kolefnisspor á hverja sendingu.“

Þeir félagar höfðu lagt á ráðin um opnun netverslunar allt frá lokum síðustu aldar en Aha-ævintýrið hófst þó 10 árum síðar. Aha var stofnað snemma árs 2011 og hóf að nýta eigin flota í heimsendingar til viðskiptavina 2014. „Það var eins og að stökkva fram af kletti með fjárhag fyrirtækisins, eins og að vera í frjálsu falli.“ Maron segir það flókið að reka heimsendingarþjónustu og þar flæki veðurfarið á Íslandi málin enn frekar. Meðalvegalengd sendingar Aha er allt að þrefalt lengri en hjá sambærilegum þjónustum í nágrannalöndunum.

Svolítið brjáluð hugmynd

Auk þess að skipta yfir í rafmagnsbíla skoðuðu þeir ýmsar aðrar lausnir, m.a. heimsendingarróbóta en komust að því að þeir hentuðu ekki vel á Íslandi. „Þá komum við að drónunum, í lok 2015. Það þótti svolítið brjáluð hugmynd þá en Samgöngustofa var tilbúin að hlusta á okkur.“ Þeir fengu leyfi fyrir því að fljúga yfir Elliðavoginn í ágúst 2017. „Svo fórum við að útfæra þetta þannig að við værum að fljúga heim til fólks og það gerðum við fyrst 2018.“

Síðan þá hafa þeir gert nýjar útgáfur af kerfinu og uppfært áhættumat og sótt um viðeigandi leyfi í hvert sinn. „Fyrstu árin keyrðum við hverja útgáfu þar til við gátum ekki lært meira af henni, en sjöunda útgáfan var þannig að við héldum áfram þar til Covid skall á.“ Þeir segja nýjasta kerfið, með áttundu útgáfunni af drónum, vera algjöra byltingu.

Nú er ferlið orðið nokkuð fullkomið, nýjustu drónarnir sem Aha fékk í hendurnar í vor eru alveg sjálfstýrðir og geta flogið stystu og öruggustu leið heim til viðskiptavinarins. Fólk sem býr innan ákveðins svæðis á höfuðborgarsvæðinu getur nú pantað sendingu með dróna og er sífellt unnið að því að ná til fleiri heimila. Þegar búið er að setja upp afhendingarpunkt á heimilisfangið er hægt að nýta hann aftur og aftur.

Drónarnir geta borið sendingar sem eru allt að þrjú kíló og tuttugu lítrar. Á afhendingarstað sígur sendingin niður í bandi og lendir í garðinum hjá viðskiptavininum. Ef eitthvað fer úrskeiðis skýst út fallhlíf og dróninn svífur til jarðar svo flugið er afar öruggt. „Dróninn er 15,5 kíló, flýgur í 70 metra hæð og afhendir í 25 metra hæð svo þetta skiptir miklu máli. Það eru hverfandi líkur á því að það gerist en maður þarf að gera ráð fyrir öllu,“ segir Maron.

Sending er mun fljótari á leiðinni með dróna en með bíl, svo maturinn kólnar nánast ekki neitt. „Það líða um 6 eða 7 mínútur frá því að við fáum pakkann í hendur á flugstaðnum í Skeifunni þangað til við erum komin inn í Breiðholt eða Grafarvog. Það tæki aldrei undir 13 mínútum á bíl ef öll ljós eru græn og upp í 25 mínútur ef það er mikil umferð. Aðalverðmætin sem við erum að reyna að skapa með heimsendingunum er tíminn hjá almenningi.“

Veðráttan skapar vandamál

Drónarnir sem munu koma á markað á næstunni eru enn öflugri. Á hverju ári eru þeir að bera meiri og meiri þyngdir og geta farið lengra og lengra. Maron segir þó að það sé ekki þannig að heimsendingar muni verða með drónum eingöngu í framtíðinni, þetta verði alltaf blandað. Íslensk veðrátta setur til dæmis strik í reikninginn. Drónarnir eru ekki vottaðir regnheldir og meðan sú vottun er ekki komin þá verður þeim ekki flogið í rigningu þótt það sé í raun hægt. Eins og staðan er núna sendir Aha um 97% sendinga með bílum því veðurfarið hefur áhrif á aðra sendingarmáta, eins og hlaupahjól og dróna.

Aha hefur náð mjög langt á þessu sviði drónasendinga og hefur verið að vinna með evrópska loftferðaeftirlitinu, Boeing og fleiri aðilum við að búa til módel um það hvernig drónaflug geti virkað í Evrópu. Starf þeirra hefur vakið athygli um allan heim og hafa fyrirlestrar Marons um starf Aha verið á dagskrá hjá stórfyrirtækjum á borð við Google og Amazon á ráðstefnum erlendis.

Markmið Aha er að búa til vettvang fyrir íslenskar verslanir. Maron og Helgi segja það óþarft að hver og ein verslun reyni að gerast sérfræðingar í netverslunum. Þeir vilja frekar að litlu fyrirtækin einbeiti sér í því sem þau eru góð í og láti þá sjá um þessa hlið á málum.

„Þetta er dýrt fyrir íslenska neytendur og fyrir fyrirtækin. Íslenskar verslanir eru að missa spón úr aski sínum til erlendra netverslana sem senda hingað á nokkrum dögum. Við erum miklu fljótari en þessar erlendu verslanir þegar við sendum beint af sölustað með rafmagnsbíl eða dróna,“ segir Helgi og Maron heldur áfram: „Samfélagsleg áhrif af því að missa stærstu atvinnugrein landsins úr landi eru rosalega mikil. Síðast þegar ég vissi voru yfir 20 þúsund manns að vinna í verslun. Það skiptir miklu máli að við gerum þessa þjónustu þannig að hún sé betri en það sem er í boði úti og það þýðir að þetta þarf að gerast hratt og vel.“

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 7. október. 

Kolefnisspor heimsendinga minnkar gríðarlega mikið við það að skipta úr venjulegum bensínbílum í rafmagnsbíla og dróna. mbl.is/Kristinn Magnússon

• Blogga um frétt