Innlent | Morgunblaðið | 2.3.2006 | 5:30 | Uppfært 6:39

Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG: "Táknrænt fyrir undirlægjuhugsun"

Mér finnst þetta táknrænt fyrir þá undirlægju- og útsöluniðurlægingarhugsun sem einkennir það að erlend stórfyrirtæki eigi að ráða örlögum byggða og leiða svona stór mál til lykta," segir Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG. "Ég tel einboðið að að því marki sem og ef við Íslendingar viljum taka ákvarðanir um uppbyggingu af þessu tagi, þá gerum við það sjálf á okkar forsendum og veljum þá stað, stund og stærð og slíkt. Það er alger misskilingur að skýla sér á bak við það að erlendum fyrirtækjum verði ekki sagt fyrir verkum í þessum efnum. Að sjálfsögðu verða þau ekki neydd til að byggja álver gegn vilja sínum. En við erum heldur ekki neydd til neins, eða hvað? Það sem við getum sagt ef svo ber undir er að frá og með tilteknu ári kemur til greina að reisa verksmiðju af þessari stærð á þessum stað, hverjir hafa áhuga og hvaða skilmála bjóða þeir?

Ég held að sú aðferðafræði sem nú er notuð sé hörmuleg arfleifð frá árdögum þeirrar stefnu sem byggðist á því að við yrðum með einhverjum ráðum að fá einhverja til að koma hingað og nýta auðlindirnar, þótt það yrði að gerast alfarið á þeirra forsendum og við yrðum jafnvel að borga með rafmagninu."

Steingrímur varar stórlega við því að stóriðjustefnan muni valda gríðarlegum erfiðleikum í öðrum útflutnings- og samkeppnisgreinum með tilheyrandi kjaraskerðingu sjómannastéttarinnar og fleiri stétta.

Vill minna álver til að byrja með

GUÐJÓN A. Kristjánsson, formaður Frjálslynda flokksins, sagðist fagna því að menn skyldu vera tilbúnir að fjárfesta í atvinnulífinu "Út af fyrir sig getur maður alveg glaðst yfir því ef menn eru tilbúnir til þess að fjárfesta í atvinnufyrirtækjum eins og álveri."

Hann taldi hins vegar mikilvægt að huga að því að framkvæmd sem þessi blandaðist ekki erfiðleikum vegna gengismála og annarra mála. "En ef menn setja þetta í þá röð að það verði ekki byrjað á framkvæmdum fyrr en 2010 sýnist mér nú að þetta ætti að mörgu leyti að geta gengið upp og því ber að fagna."

Guðjón sagði að sér fyndist ekki nauðsynlegt að byggja álver af þessari stærðargráðu í byrjun. "Mér finnst ekki nauðsynlegt að stefna alltaf á álver sem eru með framleiðslugetu hátt í 300 þúsund tonn. Ég held að það hefði verið betra ef ríkisstjórnin hefði tekið stefnu um stærð álversframkvæmda, hvort sem það væru einhverjir stækkunarmöguleikar þegar fram í sækti eða ekki. Álverið á Grundartanga var til dæmis með bullandi hagnað hjá sér þegar það var með 90 þúsund tonna framleiðslu."

Guðjón taldi það ekki skilyrði að byggja upp hvert álverið með 250-300 þúsund tonna framleiðslugetu á fætur öðru. "Það má byrja á að byggja 150 þúsund tonna álver með stækkunarmöguleikum. Ég tel að við eigum að fara þessi skref varlega og þá getum við nýtt þessi tækifæri víðar á landinu. Einhvers staðar lendum við í vandræðum með hvað við getum leyft okkur í þessa veru, bæði orkulega séð og mengunarlega. Að öðru leyti ber að fagna því ef þetta getur orðið til þess að efla atvinnustig í landinu."

Telur Húsavík besta kostinn fyrir álver

INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar, segir á vefsíðu flokksins að hún telji Húsavík vera bestan kost út frá atvinnu- og byggðasjónarmiðum, ef af álversframkvæmdum verður á Norðurlandi. Einnig telur hún að skynsamlegt sé hjá Alcoa að beina sjónum að Húsavík vegna þeirra jarðvarmavirkjana sem hægt er að ráðast í á Þeistareykjum og við Kröflu. Hún telur að aðrir virkjunar- og staðsetningarkostir séu mun viðkvæmari út frá umhverfissjónarmiðum. Hugmyndir Alcoa um stærð álversins gefi hins vegar tilefni til að óttast það að jarðvarmavirkjanir dugi ekki til og þ.a.l. þurfi að ráðast í umdeildar vatnsaflsvirkjanir.

Ingibjörg Sólrún leggur á það mikla áherslu að fram fari nákvæmt mat á hvaða virkjunarkosti sé hægt að sætta sig við út frá umhverfissjónarmiðum, og minnir á að vítin séu til að varast þau og að við megum ekki lenda aftur í þeirri stöðu að efna til afdrifaríkra átaka um náttúru og umhverfi landsins.

Hætt við Straumsvík og Helguvík

Ingibjörg segir að ef álver verði reist á Bakka geti ekki orðið af stækkun álversins í Straumsvík og byggingu álvers í Helguvík þar sem þessar þrjár framkvæmdir rúmist ekki innan skuldbindinga okkar í loftslagsmálum Kyoto-bókunarinnar né heldur samræmist þær þeirri áherslu sem við hljótum að leggja á stöðugleika í hagkerfinu og rekstrarskilyrði annarra atvinnugreina. Því gætu ný álver orðið til þess að auka einhæfni íslensks atvinnulífs til ómælds skaða fyrir framtíðina.

Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar, gagnrýnir harðlega framgöngu stjórnvalda í álmálum. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar og Guðjón Arnar Kristjánsson, formaður Frjálslynda flokksins, lýsa hins vegar stuðningi við málið, en benda á ýmsa annmarka á því.