Norskur bóndi frá Sandgerði

„Við keyptum hérna jörð árið 2010 og svo hefur þetta bara smávaxið hjá okkur og nú erum við með stærsta sauðfjárbúið í Møre og Romsdal,“ segir Vignir Arnarson frá Sandgerði, íslenskur bóndi í Farstad á vesturströnd Noregs, í samtali við Morgunblaðið, en þau Katrín Markúsdóttir, kona hans frá Bolungarvík, eiga þar býsna margt á fjalli eins og sagt er, á fimmta hundrað kindur.

„Þetta er fullt starf hjá mér en við reyndar flytjum einnig inn innréttingar í fjárhús og seljum hér í Noregi og til Færeyja,“ segir Vignir frá, en hann er menntaður kjötiðnaðarmaður. „Það byrjaði nú eiginlega þannig að ég var dálítið á undan minni samtíð hérna og vildi létta mér störfin í fjárhúsinu í stað þess að vera að aka hjólbörum eins og einhver afdalabóndi,“ segir hann frá upphafi Hollandsinnflutningsins.

Vignir ber einn fjölmargra fulltrúa stærsta sauðfjárbús í Møre og Romsdal á herðum sér. Ljósmynd/Aðsend

Málin hafi fljótlega þróast þannig að talsmenn hollenska framleiðandans settu sig í samband við þau Katrínu til að kanna áhuga þeirra á að gerast umboðsaðilar í Noregi og þau slógu til, en þarna er um að ræða hollenska fyrirtækið Venostal, sem er hvorki meira né minna en stærsti framleiðandi fjárhúsainnréttinga og selur vörur sínar um alla Evrópu og víðar. „Við fórum hægt af stað í byrjun en svo jókst þetta og gengur núna alveg glimrandi, þetta er alltaf að vaxa og vaxa,“ segir bóndinn frá Suðurnesjum, sem upphaflega flutti til Noregs árið 1997.

Dró hana með mér til Noregs

„Svo skildi ég og fór til baka og var á Íslandi í nokkur ár, en þreifst ekki almennilega þar svo ég náði mér í aðra konu og dró hana með mér út til Noregs,“ segir Vignir frá, en Katrín flutti út árið 2009. Áður hafði Vignir haft búsetu í Askim, þá í fylkinu Østfold, sem nú heitir Viken eftir fylkjasameininguna árið 2020. Hann kveðst þó kunna mun betur við sig í Møre og Romsdal, þar sé mjög opið samfélag og fólkið yndislegt. „Í Østfold var þetta þannig að þú þurftir að bóka tíma ef þú ætlaðir eitthvað í heimsókn, en þannig er það nú ekki hér,“ segir Vignir glettnislega.

Talið berst þá eðlilega að frændþjóðunum tveimur, Norðmönnum og Íslendingum, og muninum á þeim. „Ja, ég er nú búinn að vera hér svo lengi að ég er orðinn samdauna þessu öllu saman, en munurinn er á mörgum sviðum, hugarfarið er töluvert öðruvísi hér en á Íslandi. Við Íslendingar erum mun harðari við okkur og tökum hlutina með sparki eins og maður segir á meðan Norðmenn fara sér hægar og verja miklu púðri í að planleggja áður en framkvæmt er,“ segir Vignir.

Hér þurfti að halda í björgunarleiðangur sem Vignir segir frá: „Við þurftum að síga niður mjög bratt fjall þar sem kind með tvö lömb hafði komið sér niður á syllu og komst ekki upp, þetta voru um 250 til 300 metrar niður. Við náðum kindinni og öðru lambinu, hitt hrapaði í dauðann.“ Ljósmynd/Aðsend

Nú er það alkunna að norsk matarmenning hefur ekki átt greiða leið að hjarta allra íslenskra innflytjenda og hefur blaðamaður á sínum rúmu ellefu árum í Noregi fengið að heyra ríflega af því. Vignir býður upp á sögu. Á árum áður var hann rekstrarstjóri hjá stóru fyrirtæki í Kolbotn, Samlerhuset, sem er eitt það stærsta í heimi á sviði mynt- og frímerkjasölu til safnara, en þangað reyndist þrautin þyngri að ráða fólk eitt skiptið þegar þörf var á. „Við fengum ekki fólk hérna í Noregi svo ég fer þá til Íslands, tek viðtöl og svo fáum við með okkur út einhver ellefu eða tólf stykki sem fluttu hingað út og margt þessa fólks býr hér enn.

Ég man einmitt eftir því þegar þessi hópur var nýkominn að þá voru allir að kvarta yfir mat. Það var ekki til þetta og ekki til hitt, sem lagðist þungt á hópinn. En þetta fer nú bara eftir hugarfarinu og hvernig þú ert í rauninni. Maður hefur náttúrulega oft heyrt Íslendinga hér tala um að allt sé betra á Íslandi og þá spyr maður sig eiginlega bara: „Nú af hverju ertu þá ekki bara heima hjá þér?““ segir Vignir og hlær við. „Þetta hefur alla vega aldrei plagað mig neitt, ég er mjög ánægður með allan mat hérna, en ég er náttúrulega löngu farinn að líta á mig meira sem Norðmann en Íslending eftir allan þennan tíma hérna,“ játar hann.

Bannað að skara fram úr

Skyldi þá ganga vel að draga fram lífið á norsku sauðfjárbúi? „Já já, við gerum það bara gott,“ svarar Vignir að bragði, „helmingurinn af okkar tekjum kemur frá slátrun og hinn helmingurinn er svo í formi styrkja, þetta gengur bara vel,“ segir bóndinn og játar að hann hafi lengi dreymt um bústörf þótt hann hafi ekki stundað þann kima atvinnulífsins á Íslandi, ferillinn hófst í Møre og Romsdal, en á Íslandi starfaði hann í hinu fornfræga Sláturfélagi Suðurlands á Skúlagötu, sem var og hét, hóf þar störf 1988 og lauk námssamningi sínum þar í kjötiðninni áður en hann stofnaði eigið fyrirtæki í Keflavík.

Frá sama björgunarleiðangri og sjá mátti á síðustu mynd. Ljósmynd/Aðsend

 Nú ljóstrar Vignir því upp að hann sé knattspyrnuþjálfari ofan á bústörf og innflutningsfyrirtæki. „Ég er að þjálfa hérna stráka sem eru tíu og ellefu ára þrisvar sinnum í viku, ég var sjálfur í fótbolta á yngri árum, en var nú aldrei neitt sérstaklega góður held ég,“ segir Vignir, sem fæddur er 1966 og virðist hafa aðgang að fleiri tímum sólarhringsins en hinum hefðbundnu 24.

„Og það er nú annað, sem við höfum oft talað um hérna og snertir þetta ólíka „mentalitet“ Íslendinga og Norðmanna. Hér er næstum því ekki leyfilegt að vera góður, þú átt helst ekki að vera góður, enginn á að skara fram úr, allir eiga að vera jafnir. Við erum með fullt af strákum, sem fá ekki að blómstra, við fáum ekki að þjálfa þá eins og við viljum,“ segir Vignir og nefnir Janteloven svokölluðu, lífsreglurnar tíu, sem dansk-norski rithöfundurinn Aksel Sandemose setti fram árið 1933 í bók sinni En flyktning krysser sitt spor, en hið fyrsta af þeim tíu boðorðum er „Þú skalt ekki halda að þú sért eitthvað.“

Dóttirin alvarlega veik

Telur hann líklegt að hann verði í Noregi þar til dauðans óvissi tími vitrast honum. „Já já, ég geri alveg ráð fyrir því,“ svarar Vignir og hlær, „en ég á þrjár dætur á Íslandi reyndar og tvö barnabörn. Ein dóttir mín er mjög veik og búin að vera í mörg ár, svo ég fer oft til Íslands, en hef lítið komist síðasta árið út af Covid, en hún var hérna töluvert þegar hún var í ástandi til þess, yfirleitt alveg fjóra til sex mánuði á ári,“ segir Vignir, en dóttirin þjáist af batten-sjúkdómi, efnaskiptasjúkdómi, sem leggst á börn og lýsir sér í hrörnun taugakerfisins og verulega skertum lífslíkum auk þess að valda blindu, en eitt af hverjum 100.000 börnum fæðist með sjúkdóminn. Ofan á þennan harm hefur Vignir misst fjögurra ára son, sem varð bráðkvaddur í svefni.

Gjarnan hefur þeirri líkingu verið beitt að fólk raði sér einhvers staðar eins og ær á jötu, til dæmis við barinn, og hér er fyrirmyndin. Ljósmynd/Aðsend

„Ég á fullt af börnum, við Katrín eigum fjögur saman auk þess sem ég gekk hennar börnum í föðurstað og svo á ég þessi þrjú á Íslandi og son, sem býr hérna, en reyndar ekki hjá okkur, hann er fluttur út,“ útskýrir Vignir fjölskyldutengsl sín, en kveðst ekki vera í miklum tengslum við aðra Íslendinga í Noregi, helst félaga sinn Óskar Þorkelsson, samstarfsmann hjá SS í gamla daga. „Maður dettur út úr þessu með tímanum og er bara með sína fjölskyldu,“ segir Vignir, sem stundar fjallgöngur af miklum móð þá sjaldan hann er ekki á kafi í öllu öðru sem hann fæst við. „Ég reyni að nota allan minn tíma í það, strákarnir mínir koma með mér, þeir eru mjög duglegir í þessu,“ segir Vignir Arnarson að skilnaði, bóndi, bústólpi, knattspyrnuþjálfari og innflytjandi fjárhúsainnréttinga í Møre og Romsdal.

Fjallagarpurinn Vignir kveðst hvergi annars staðar vilja vera en í ranni frændþjóðarinnar enda búinn að dvelja þar meira og minna frá því fyrir aldamót. Ljósmynd/Aðsend