Aldrei of seint!

Arne Kjell Foldvik fæddist 1934 og er tólffaldur heimsmeistari öldunga á skautum. Hann segir að lykillinn sé að hætta aldrei að hreyfa sig. Hermundur Sigmundsson og Bergsveinn Ólafsson taka undir það og segja í pistli sínum aldrei of seint að byrja.

Hann Arne (fæddur 1934), sem annar af höfundum pistilsins hefur þekkt síðan 1995, er heimsmeistari öldunga á skautum. Þegar Arne var spurður: hvenær byrjaðir þú á skautum? sagði hann: „Ég stundaði skauta sem unglingur, 14, 15 ára en síðan hætti ég og fór í ratleik og er ennþá með þar. Þegar ég hætti að vinna við Norska tækni- og vísindaháskólann (NTNU.NO) árið 2001 byrjaði ég aftur á skautum 67 ára gamall. Ég fékk mikinn áhuga á að ná fyrri getu á skautum, sem tók ekki langan tíma. Ég fékk leyfi til að æfa með unglingunum í skautaklúbbnum því það var enginn á mínum aldri sem var að æfa á skauta á ísnum. Ég byrjaði að ná góðum tökum á skautunum en það var stór áskorun að læra tæknina á klappskautanum sem hafði komið í millitíðinni eða kringum 1997.“

Arne Kjell Foldvik á æfingu.

Núna 20 árum seinna er Arne 87 ára og 12-faldur heimsmeistari. Þegar hann var spurður hversu mikið hann æfði svaraði hann: „6 sinnum í viku 1 og ½ tíma í senn.“ Hann stundar alhliða þjálfun bæði á skautum, styrktarþjálfun, úthaldsþjálfun og einnig hjólar hann. Á sunnudögum er „frí“ hjá honum en þá fer hann í góðan göngutúr með konunni og heggur eldivið. Þegar ég spurði Arne hver galdurinn væri sagði hann: „Aldrei stoppa að æfa. Að finna athöfn/áhugamál sem þér finnst gaman að fást við og settu þér viðráðanleg markmið, að hafa eitthvað að strekkja þig á móti. Finna ástríðuna og þróa hana.“

Hvað var það sem kveikti neistann hjá Arne og hvernig yfirfærum við það á líf fleiri einstaklinga? Ef maður skoðar nánar þetta með að kveikja neistann, finna ástríðuna, sterkan áhuga, þá er hægt að segja eftirfarandi:

Lykillinn er að:

*Kynna mismunandi þætti sem einstaklingnum gæti mögulega fundist vera áhugaverðir. Að sama skapi að einstaklingurinn sé sjálfur viljugur að prófa nýja hluti án þess að gefa sér það fyrirfram hvernig það verður. Þetta verður erfiðari og erfiðari áskorun þegar við verðum eldri þar sem okkur líður vel í örygginu að gera sömu hlutina. Of mikið öryggi getur hins vegar verið slæmt fyrir okkur og því verðum við að stíga endrum og eins í óvissuna, takast á við áskoranir og læra eitthvað nýtt.

Hermundur Sigmundsson, prófessor við Háskólann í Reykjavík og Norska tækni- og vísindaháskólann í Þrándheimi. Kristinn Magnússon

*Leyfa einstaklingnum að prófa ef það er hægt. Fyrir þennan 2 ára gæti það verið að prófa að mála með vatnslitum. Fyrir þennan 6 ára gæti það verið að prófa trommusett. Fyrir þennan 76 ára gæti það verið að prófa að tálga fígúrur eða að prófa línudansinn. Stefna að því að í þeim þætti sem var valinn sé hægt að æfa sig þegar einstaklingurinn vill.

*Að einstaklingurinn plani fram í tímann hvenær hann geti sinnt því sem vekur áhuga. Það er algjört lykilatriði að plana frítímann sinn því annars er hætta á að við sóum honum í sófanum eða símanum.

*Þegar einstaklingurinn hefur fengist við þann þátt sem var valinn, má reikna með að færni í trommuleik, málun, tálgun eða dansinum sé orðin betri. Við það að ná valdi á þeim þætti gefst tækifæri til að takast á við stærri áskoranir. Mikilvægt er að áskorunin sé ávallt í samræmi við færni, þá kemst einstaklingurinn í flæði. Í flæði getur einstaklingurinn gleymt sér í verkefninu sem má segja að sé „harmonious activity“. Sem fleiri fræðimenn telja að sé mjög jákvætt fyrir okkar vellíðan.

*Vera meðvitaður um hvað þú ert að gera þegar þú kemst í flæði, sem er ástand þar sem þú ert himinlifandi. Ansi líklegt er að þú sért í flæði því þér finnst athöfnin sjálf ánægjuleg. Þar ertu að fást við áskorun sem er hæfilega krefjandi og þú átt raunverulegan möguleika á að verða betri í henni. Þess vegna verðum við að fylgjast með okkur þegar við dettum í flæði, því það eru skilaboð um að við séum að gera eitthvað sem okkur finnst ómaksins vert.

Bergsveinn Ólafsson er fyrirlesari með MSc-gráðu í jákvæðri sálfræði og þjálfunarsálfræði.

*Að þekkja og notast við sína kjarnastyrkleika er ekki síður mikilvægt. Flestum finnst gaman að gera eitthvað sem þeir eru góðir í. Þegar þú ert í flæði ertu mjög líklega að notast við þína styrkleika. Dæmi um kjarnastyrkleika eru heiðarleiki, forvitni, ástríða, hugrekki, réttlæti, lærdómsfýsi og leiðtogafærni. Hverjir eru þínir helstu fimm styrkleikar? Ef þú veist það ekki gæti verið sterkur leikur að spyrja einhvern nákominn um þína helstu styrkleika.

Gefum okkur tíma til að kveikja neistann. Prófum hluti. Gerðu eitthvað sem þér finnst ánægjulegt. Prófaðu þig áfram. Bættu við áskoranir því meira sem færnin þín eykst. Það er aldrei of fljótt né of seint að byrja að sinna ástríðunni sinni. Taktu þér Arne til fyrirmyndar. Aldrei hætta að læra og að vaxa. Að kveikja neistann er mikilvægt þótt hann sé lítill í upphafi því fyrr en síðar verður sá neisti orðinn að stóru báli.

Hermundur er prófessor við Háskólann í Reykjavík og Norska tækni- og vísindaháskólann í Þrándheimi og Bergsveinn er fyrirlesari med MSc-gráðu í jákvæðri sálfræði og þjálfunarsálfræði.