Innlent | mbl | 28.4.2020 | 17:29

„Gagnsæið er ekkert“

Halldóra Mogensen, þingflokksformaður Pírata. mbl.is/Kristinn Magnússon

Í árferði sem þessu er óásættanlegt að ríkisstjórn Íslands leggi á ráðin í lokuðum herbergjum án samráðs við minnihlutann á þingi og aðra mikilvæga fulltrúa almennings. Augljóst er að hugmyndir og viðbrögð sem samið er um í litlum einsleitum hópi ráðamanna skortir fjölbreytni, gagnrýna hugsun og breiða skírskotun.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá þingflokki Pírata í kjölfar kynningar á þriðja aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar vegna kórónuveirufaraldursins og áhrifa hans á efnahagslífið.

Þar segir að viðbrögð stjórnvalda verði að vera framsækin, frumleg og stórtækari en nokkru sinni fyrr þar sem viðbúið sé að gjörbreytt heimsmynd og hagkerfi taki við þegar heilsufarsógnin hverfi á braut. Viðbrögð ríkisstjórnarinnar einkennist hins vegar af mótsagnakenndu stefnuleysi og skorti á framsýn.

Hvorki almenningur né stjórnarandstaðan hafi nokkurn aðgang að þeim upplýsingum og gögnum sem ríkisstjórnin byggi viðbrögð sín á. Sviðsmyndagreiningar liggi ekki fyrir, forsendur ríkisstjórnarinnar liggi ekki fyrir og pólitísk framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar sé fullkomlega óljós og gagnsæið ekkert.

„Ríkisstjórnin hefur sögulegt tækifæri til þess að koma á sjálfbærari, lýðræðisvæddari og ábyrgari vinnumarkaði og stuðla að því að næsta uppsveifla verði byggð á sjálfbærni og náttúruvernd. En því miður lætur hún hvert tækifærið á fætur öðru renna sér úr greipum. Ríkisstjórnin hefur engin svör við því, hvernig samfélag við viljum byggja þegar þessi kreppa er afstaðin. Hún virðist staðráðin í að reyna að halda lífi í hagkerfi sem er að verulegu leyti horfið, með aðgerðum sem duga skammt.“

Fréttatilkynninig þingflokks Pírata í heild:

Viðbrögð ríkisstjórnarinnar við heimsfaraldri kórónuveiru einkennast af mótsagnakenndu stefnuleysi og skorti á framsýni. Hagkerfi heimsins hefur stöðvast og alger óvissa ríkir um hvenær það fer í gang aftur og hvað þarf til, svo að það gerist. Viðbúið er að gjörbreytt heimsmynd og gjörbreytt hagkerfi taki við þegar heilsufarsógnin hverfur á braut. Viðbrögð stjórnvalda verða því að vera framsækin, frumleg og stórtækari en nokkru sinni fyrr. Slík viðbrögð verða ekki til í tómarúmi eða einangrun ─ og lítið mun gefast með því að hunsa fjölbreytt hugvitið í samfélaginu.

Hvorki almenningur né stjórnarandstaðan hafa nokkurn aðgang að þeim upplýsingum og gögnum sem ríkisstjórnin byggir viðbrögð sín á. Sviðsmyndagreiningar liggja ekki fyrir, forsendur ríkisstjórnarinnar liggja ekki fyrir og pólitísk framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar er fullkomlega óljós. Gagnsæið er ekkert.

Ríkisstjórnin hefur sögulegt tækifæri til þess að koma á sjálfbærari, lýðræðisvæddari og ábyrgari vinnumarkaði og stuðla að því að næsta uppsveifla verði byggð á sjálfbærni og náttúruvernd. En því miður lætur hún hvert tækifærið á fætur öðru renna sér úr greipum.

Ríkisstjórnin hefur engin svör við því, hvernig samfélag við viljum byggja þegar þessi kreppa er afstaðin. Hún virðist staðráðin í að reyna að halda lífi í hagkerfi sem er að verulegu leyti horfið, með aðgerðum sem duga skammt.

Aðgerðirnar sem ríkisstjórnin kynnti í dag ganga beinlínis gegn yfirlýstum markmiðum fyrstu viðbragða ríkisstjórnarinnar. Hlutabótaleiðin, sem ætlað var að halda ráðningarsambandi milli launþega og atvinnurekenda sætir nú þeim mótsagnakenndu breytingum að auðvelda á fyrirtækjum að slíta ráðningarsambandinu með mótframlagi ríkisins við greiðslu uppsagnarfrests. Þingflokkur Pírata gagnrýnir það harðlega að til standi að auðvelda fyrirtækjum hópuppsagnir.

Víðsvegar um heiminn hafa ríkisstjórnir sett sjálfsögð og eðlileg skilyrði um samfélagslega ábyrgð fyrir ríkisstuðningi til fyrirtækja. En á Íslandi fá stöndug fyrirtæki sem hafa skilað eigendum sínum milljörðum í arð undanfarin ár aðgang að fjármunum ríkisins án teljandi skuldbindinga af þeirra hálfu. Samtímis eru þúsundir smærri fyrirtækja skilin eftir með óljósar framtíðarhorfur. Þingflokkur Pírata leggur áherslu á að fyrirtæki sem geyma fjármuni í skattaskjólum fái ekki aðgang að fjármunum hins opinbera. Sömuleiðis væri eðlilegt að skilyrða alla ríkisaðstoð, þar á meðal hlutabótaleiðina, við að ekki verði greiddur út arður eða bónusar í tilgreindan tíma eftir að fjárhagsaðstoð ríkisins lýkur.

Enn fá heimilin engin svör um framtíðarhag sinn og öryggi. Heimili landsins horfa nú fram á tekjufall og óvissa framtíð en ekkert bólar á beinum stuðningi til almennings. Rúmlega 38.000 voru á atvinnuleysisskrá í marsmánuði en ekki stendur til að hækka bætur. Fólkið í landinu myndar eftirspurn eftir vörum og þjónustu og sú eftirspurn mun hverfa verði ekkert gert til þess að tryggja fjárhagslegt öryggi þeirra.

Áður hafa Píratar nefnt nokkrar leiðir til að koma til móts við almenning. Ein leið er borgaralaun. Flest fólk vill vinna, vera hluti af og þjóna sínu samfélagi. Borgaralaun munu ekki koma í veg fyrir það heldur þvert á móti styðja við og styrkja getu fólks til þátttöku og þar af leiðandi getu hagkerfisins til að keyra sig aftur í gang.

Samkvæmt reiknilíkani Viðskiptaráðs er það góð ráðstöfun að auka verulega opinberar fjárfestingar á þessu ári; það muni efla hagvöxt til næstu ára auk þess að minnka höggið nú í ár. Píratar hafa lagt áherslu á fjárfestingu í fólki, á stóraukið fé til nýsköpunar, rannsókna og þróunar, og grænan samfélagssáttmála með jafnrétti og sjálfbærni að leiðarljósi til framtíðar Til eru ótal leiðir til að bregðast við. En aðgerðir ríkisstjórnarinnar hingað til hafa jafngilt viðbragðsleysi. Þingflokkur Pírata hvetur ríkisstjórnina til þess að sýna hugrekki, hugsa stórt og nálgast vandamálið af opnum hug, í samráði við þjóðina. Henni ber lýðræðisleg skylda til þess.