Innlent | mbl | 29.8.2023 | 11:56 | Uppfært 12:23

Stærð hlaupsins ræðst af því úr hvorum katlinum það kemur

Frá jökulhlaupinu í Skaftá í september árið 2021. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Rennsli í Skaftá við Sveinstind fór að aukast í gærkvöldi og þá mældist einnig aukin rafleiðni í ánni. Þá hefur Veðurstofunni borist tilkynningar um brennisteinslykt frá landvörðum í Hólaskjóli.

Jökulhlaup hafið í Skaftá

Ríkislögreglustjóri, í samráði við lögreglustjórann á Suðurlandi, hefur lýst yfir óvissustigi almannavarna vegna hlaupsins en síðast kom hlaup í Skaftá í september árið 2021.

Lýsa yfir óvissustigi vegna Skaftárhlaups

Í tilkynningu á vef Veðurstofunnar kemur fram að Skaftárkatlarnir sem hlaupin koma úr eru tveir, eystri og vestari, og eru í vestanverðum Vatnajökli. Hlaup úr Eystri-Skaftárkatli eru að jafnaði stærri en hlaupin úr vestari katlinum.

Nú er verið að rýna í gervitunglamyndir til að kanna úr hvorum katlinum hlaupið kemur eða hvort hlaup komi úr þeim báðum, líkt og gerðist árið 2021.

Skaftárhlaup eins og þau koma fram í dag hófust árið 1955 en síðan þá er vitað um 59 jökulhlaup í Skaftá. Að jafnaði hleypur úr hvorum katli fyrir sig á tveggja ára fresti.

Rauntímaeftirlitskort af Skaftá. Kortið sýnir staðsetningu vatnshæðarmæla Veðurstofunnar. Kort/Veðurstofa Íslands

Ítreka hættur

Rennsli við Sveinstind var um 600 m³/s kl 9 í morgun og fór þá vaxandi. Búist er við að hámarksrennsli við þjóðveg 1 verði náð um tíu klukkustundum síðar en við Sveinstind.

Þá segir að stærð hlaupsins ráðist af því úr hvorum katlinum hlaupið kemur.

Mikilvægi þess að íbúar og allir þeir sem eiga leið um flóðasvæðið séu meðvitaðir um hættur sem geta skapast eru ítrekaðar.

„Næstu daga munu flóðaaðstæður ríkja við bakka Skaftár. Mögulegt er að Skaftá flæði yfir vegi sem liggja nærri árbökkum.
Brennisteinsvetni berst með hlaupvatninu þegar það kemur undan jökli. Styrkur þess er þá svo mikill að það getur skaðað slímhúð í augum og öndunarvegi. Ferðafólki er því eindregið ráðlagt að halda sig fjarri farvegi Skaftár ofan Skaftárdals svo og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnaárjökuls og Síðujökuls á meðan hlaupið stendur yfir.
Sprungur myndast mjög hratt í kringum ketilinn. Því ætti ferðafólk á Vatnajökli að halda sig fjarri kötlunum, sem og jöðrum Skaftárjökuls og Tungnaárjökuls þar sem hlaupvatn gæti brotið sér leið upp á yfirborðið“.