Tilkynnt var í Stokkhólmi í dag að rithöfundurinn Svetlana Alexievich, frá Hvíta-Rússlandi, hlyti bókmenntaverðlaun Nóbels í ár.
Svetlana Alexandrovna Alexievich er fædd 31. maí 1948 og er því 67 ára gömul. Hún var gestur á Bókmenntahátíð í Reykjavík fyrir tveimur árum en hún er þekkt fyrir áhrifarík greinarskrif og prósa sína en hún hefur meðal annars starfað sem rannsóknarblaðamaður. Skrif hennar eru margradda og lýsa þjáningum og um leið hugrekki á okkar tímum, segir meðal annars í niðurstöðu dómnefndar.
Alexievich hefur skrifað um helstu stórviðburði í heimalandi sínu og Sovétríkjunum fyrrverandi. Má þar nefna áhrifaríkar lýsingar hennar frá Chernobyl slysinu og innrás Sovétríkjanna inn í Afganistan.
Hún hefur sætt ofsóknum í heimalandinu eða allt frá því að Alexander Lúkasjenkó tók við embætti forseta og flúði land árið 2000. Næsta áratuginn bjó hún í París, Gautaborg og Berlín en árið 2011 flutti Alexievich aftur heim til Minsk.
Þrátt fyrir að vera mikilsvirtur rithöfundur og greinarhöfundur víða um heim þá eru bækur hennar, sem eru ritaðar á rússnesku, ekki gefnar út í heimalandinu.
Alexievich byrjaði áttunda áratugnum að taka upp viðtöl við konur sem gegndu herþjónustu í seinni heimstyrjöldinni fyrir dagblað sem hún starfaði hjá á þeim tíma. Viðtölin urðu að bók sem heitir War's Unwomanly Face í enskri þýðingu. Bókin fékkst lengi vel ekki gefin út þar sem í henni var fjallað um persónulegar hörmungar og hlutverk Kommúnistaflokksins ekki upphafið. Það var loks árið 1985 sem bókin fékkst gefin út.
Alexievich beitti svipaðri tækni við ritun bókarinnar Zinky Boys, sem fjallar um örvæntingu mæðra sem misstu syni sína er Sovétríkin gerðu innrás inn í Afganistan. Það er viðtöl við mæður sem lýstu sorg sinni í fyrstu persónu. Hún segir sjálf að það sé mikilvægt að hlusta þegar einhver talar og hún segir að það sé eitthvað sem hún hafi sjálf tamið sér.
Sjálf segist Alexievitch hafa átt erfitt með að skilgreina skrifin og finna þeim pláss en í raun eru bækur hennar byggðar á vitnisburðum, hún skrifar það sem hún heyrir og sér, frásagnirnar raðast saman svo úr verða margradda textar sem segja magnaðar sögur sem ekki mega gleymast, að því er fram kemur á vef Bókmenntahátíðar í Reykjavík.
Árið 1998 gaf hún út bólina Voices From Chernobyl sem er safn hryllilegra frásagna fólks sem hafði unnið við hreinsunarstarfið í Chernobyl eftir kjarnorkuslysið þar árið 1986.
Nýjasta bók hennar Second-Hand Time sem fjallar um Sovétríkin og andlega arfleið þeirra 20 árum eftir fall kommúnismans hlaut hin mikilsvirtu frönsku bókmenntaverðlaun Prix Medicis árið 2013.
Mikil eftirvænting var í salnum eftir því að formaður dómnefndarinnar, Sara Danius, tilkynnti ákvörðun nefndarinnar en atburðurinn var meðal annars sendur út beint á DN.se.
Danius, sem er prófessor í bókmenntum tók í desember í fyrra við af Peter Englund, rithöfundi og sagnfræðingi sem hafði gegnt formannsstarfinu í sex ár.
2014: Patrick Modiano, Frakkland
2013: Alice Munro, Kanada
2012: Mo Yan, Kína
2011: Tomas Tranströmer, Svíþjóð
2010: Mario Vargas Llosa, Perú
2009: Herta Müller, Þýskalandi
2008: Jean-Marie Gustave Le Clézio, Frakklandi
2007: Doris Lessing, Englandi
2006: Orhan Pamuk, Tyrklandi
2005: Harold Pinter, Englandi
2004: Elfriede Jelinek, Austurríki
2003: John Maxwell Coetzee, Suður-Afríku
2002: Imre Kertesz, Ungverjalandi
2001: V.S. Naipaul, Breti frá Trinidad
2000: Gao Xingjian, Frakki fæddur í Kína
1999: Günter Grass, Þýskalandi
1998: José Saramago, Portúgal
1997: Dario Fo, Ítalíu
1996: Wislawa Szymborska, Póllandi
1995: Seamus Heaney, Írlandi
1994: Kenzaburo Oe, Japan
1993: Toni Morrison, Bandaríkjunum
1992: Derek Walcott, Sankti Lúsíu
1991: Nadine Gordimer, Suður-Afríka
1990: Octavio Paz, Mexíkó
1989: Camilo Jose Cela, Spáni
1988: Naguib Mahfouz, Egyptalandi
1987: Joseph Brodsky, Bandaríkjamaður fæddur í Rússlandi
1986: Wole Soyinka, Nígeríu
1985: Claude Simon, Frakklandi
1984: Jaroslav Seifert, Tékklandi
1983: William Golding, Bretlandi
1982: Gabriel Garcia Marquez, Kólumbíu
1981: Elias Canetti, Breti fæddur í Búlgaríu
1980: Czeslaw Milosz, Bandaríkjamaður fæddur í Póllandi
1979: Odysseus Elytis, Grikklandi
1978: Isaac Bashevis Singer, Bandaríkjamaður fæddur í Póllandi
1977: Vicente Aleixandre, Spáni
1976: Saul Bellow, Bandaríkjamaður fæddur í Kanada
1975: Eugenio Montale, Ítalíu
1974: Eyvind Johnson og Harry Martinson, Svíþjóð
1973: Patrick White, Ástrali fæddur á Bretlandi
1972: Heinrich Böll, Þýskalandi
1971: Pablo Neruda, Chile
1970: Alexander Solzhenitsyn, Rússlandi
1969: Samuel Beckett, Írlandi
1968: Yasunari Kawabata, Japan
1967: Miguel A. Asturias, Gvatemala
1966: Shmuel Y. Agnon, Ísraeli fæddur í Póllandi, og Nelly Sachs, Svíi fædd í Þýskalandi
1965: Mikhail Sholokhov, Rússlandi
1964: Jean-Paul Sartre, Frakklandi (afþakkaði verðlaunin)
1963: Giorgos Seferis, Grikki fæddur í Tyrklandi
1962: John Steinbeck, Bandaríkjunum
1961: Ivo Andric, Júgóslavíu
1960: Saint-John Perse, Frakklandi
1959: Salvatore Quasimoto, Ítalíu
1958: Boris Pasternak, Sovétríkjumum
1957: Albert Camus, Frakklandi
1956: Juan Ramón Jiménez, Spáni
1955: Halldór Kiljan Laxness, Íslandi
1954: Ernest Hemingway, Bandaríkjunum
1953: Winston Churchill, Bretlandi
1952: François Mauriac, Frakklandi
1951: Pär Lagerkvist, Svíþjóð
1950: Bertrand Russell, Bretlandi
1949: William Faulkner, Bandaríkjunum
1948: Thomas Stearns Eliot, Bandaríkjunum
1947: André Gide, Frakklandi
1946: Hermann Hesse, Sviss
1945: Gabriela Mistral, Chile
1944: Johannes V. Jensen, Danmörku
1939: Frans Eemil Sillanpää, Finnlandi
1938: Pearl S. Buck, Bandaríkjunum
1937: Roger Martin du Gard, Frakklandi
1936: Eugene O'Neill, Bandaríkjunum
1934: Luigi Pirandello, Ítalíu
1933: Ivan Bunin, Sovétríkjunum
1932: John Galsworthy, Bretlandi
1931: Erik Axel Karlfeldt, Svíþjóð
1930: Sinclair Lewis, Bandaríkjunum
1929: Thomas Mann, Þýskalandi
1928: Sigrid Undset, Noregi
1927: Henri Bergson, Frakklandi
1926: Grazia Deledda, Ítalíu
1925: George Bernard Shaw, Írlandi
1924: Wladyslaw Reymont, Póllandi
1923: William Butler Yeats, Írlandi
1922: Jacinto Benavente, Frakklandi
1921: Anatole France, Frakklandi
1920: Knut Hamsun, Noregi
1919: Carl Spitteler, Sviss
1917: Karl Gjellerup og Henrik Pontoppidan, Danmörku
1916: Verner von Heidenstam, Svíþjóð
1915: Romain Rolland, Frakklandi
1913: Rabindranath Tagore, Indlandi
1912: Gerhart Hauptmann, Þýskalandi
1911: Maurice Maeterlinck, Belgíu
1910: Paul Heyse, Þýskalandi
1909: Selma Lagerlöf, Svíþjóð
1908: Rudolf Eucken, Þýskalandi
1907: Rudyard Kipling, Bretlandi
1906: Giosuè Carducci, Ítalíu
1905: Henryk Sienkiewicz, Póllandi
1904: Frédéric Mistral og José Echegaray, Spáni
1903: Bjørnstjerne Bjørnson, Noregi
1902: Theodor Mommsen, Þýskalandi
1901: Sully Prudhomme, Frakklandi