„Á síðasta ári þurftum við að fresta námskeiðinu okkar því það var of erfitt að koma fólki frá þróunarlöndum hingað vegna kórónuveirufaraldursins. En okkur tókst að taka á móti þessum hópi sem er hér á landi núna í september og það er fólkið sem ekki komst í fyrra. Þau hafa nú nýlokið kynningarhlutanum og hafa hafið sérfræðiþjálfunarhluta námskeiðsins,“ segir Mary Frances Davidson, forstöðumaður Sjávarútvegsskólans sem nú er starfræktur undir merkjum UNESCO.

Hluti af því sem nemendur skólans gera er að fræðast um það sem er verið að gera í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum. Ljósmynd/GRÓ-FTP

„Á þessu ári sérstaklega erum við afar þakklát fyrir þær hlýju móttökur sem við fáum þegar við heimsækjum fyrirtækin, því það opnar augu nemenda okkar og þau sjá hvaða árangri er hægt að ná með góðri nýtingarstjórnun sjávarauðlinda. [...] Það væri einfalt fyrir þau að segja nei, en fólk er tilbúið að opna dyrnar fyrir okkur og deila því sem það hefur verið að fást við auk þess sem það deilir þekkingu og reynslu sinni. Helsti styrkur skólans er tengingin sem við höfum við greinina.“

Engar umsóknir

Nám og þjálfun við Sjávarútvegsskólann er ætlað fagfólki sem þegar hefur hafið störf í sinni sérgrein, útskýrir Mary. „Þetta er fólk sem þarf að hafa útskrifast að minnsta kosti úr grunnnámi á háskólastigi, en um helmingur hópsins sem er hér á landi núna hefur lokið meistara- eða doktorsnámi. Hugsunin á bak við þetta er að nám gefur ákveðinn undirbúning en eftir nokkurra ára starf öðlast fólk dýpri skilning á áskorunum sjávarútvegs í heimalandi sínu.“

Um er að ræða framhaldsnám fyrir sérfræðinga sem þurfa að kafa dýpra í hugmyndir, þekkingu og aðferðir á hinum ýmsu sviðum í nýtingu auðlinda hafsins, svo sem stofnmat, veiðistjórn, gæðastjórn og sjálfbært fiskeldi.

„Ekki er sótt um að komast í þetta nám heldur erum við í samstarfi við stofnanir og við metum hvað sé þörf á að efla á þeim stað og veljum svo starfsfólk sem boðið er að koma og taka þátt,“ segir Mary. Þeir sem koma taka með sér gögn og upplýsingar um þær áskoranir sem glímt er við í greininni heima fyrir og er helmingi námsins varið í rannsókn sem tengist því.

Ljósmynd/GRÓ-FTP

Snertir fleiri heimsmarkmið

Margir hafa ekki endilega tækifæri til að verja nægum tíma til að rýna í þau gögn sem til eru og leita lausna á vandamálum þróunarríkjanna, að sögn Mary. Markmiðið er að nemendurnir geti snúið aftur heim með mögulegar lausnir við þeim vandamálum sem eru í heimalandi hvers og eins.

„Allt sem við gerum er innan ramma heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun. Meginmarkmiðið sem við styðjumst við er númer 14, líf í vatni, og eru undir því tíu undirmarkmið, þar af eru fimm sem snúa beint að fiskveiðum.“

„Eitt þeirra snýr að því að binda enda á ólöglegar, ótilkynntar og/eða stjórnlausar veiðar sem eru mikið vandamál í þeim ríkjum sem við störfum í. Einnig er markmið sem snýr að því að koma á fiskveiðistjórn sem byggist á vísindalegum grunni og að finna leiðir til að auka verðmæti afurða sjálfstæðra sjómanna,“ segir Mary.

Áberandi er hversu heimsmarkmiðin eru tengd öðrum heimsmarkmiðum, að mati Mary. „Við sjáum til dæmis að markmið 14 er mjög tengt markmiði 1 um baráttu gegn fátækt og markmiði 2 um að binda enda á hungur. Sífellt vaxandi þáttur í fiskveiðistjórnun snýr að loftslagsmálum og tengist þetta því þeim markmiðum auk þess sem sérstaklega í litlum útgerðum eru þættir sem snúa að kynjajafnrétti.“

Fiskeldi er í miklum vexti um heim allan. Ljósmynd/GRÓ-FTP

Hópurinn sem sækir skólann í ár er sá fjölmennasti sem tekur þátt frá upphafi en hópurinn á undan var sá næstfjölmennasti. „Við sjáum skýra þróun í auknum áhuga á svona námi og það er skýr vilji hjá okkur að halda áfram að veita einstaklingsmiðað nám með sama hætti og við höfum gert frá því að skólinn tók til starfa 1998,“ segir Mary.

Það er hins vegar engin auðsótt leið til að mæta aukinni eftirspurn, að sögn hennar. „Vegna þess hve námið er einstaklingsmiðað höfum við komist að þeirri niðurstöðu að 20 til 30 nemendur séu tilvalinn fjöldi nemenda. Skólinn er bara sex mánuði á ári, en í millitíðinni vinnur starfsfólk skólans með samstarfsaðilum á Íslandi að þróun styttri námskeiða. Einnig styður skólinn við bakið á nemendum sem vilja sækja ráðstefnur og við erum með verkefni sem snýr að því að koma upp ráðgjöf fyrir þá sem starfa í sjávarútvegi í þróunarríkjum. Það eru því ýmis verkefni í gangi samhliða hefðbundnu starfi skólans.“

Það er því ekki stefnt að því að fjölga nemendum heldur styrkja nemendur enn frekar eftir að þeir fara til heimalanda sinna og vinna með þeim að þróun verkefna þar.

Frétt af mbl.is

Stærsti nemendahópur sjávarútvegsskólans til þessa

Breytir lífi fólks

Er upplifun nemendanna jákvæð? spyr blaðamaður. Mary svarar því með hlátri en segir það ekki vegna þess að spurningin sé skrýtin heldur veki það mikla gleði að hugsa til þess hve ánægðir nemendurnir eru með dvöl sína hér á landi og þá þekkingu sem þau öðlast.

„Ég hef gengið um gangana í sjávarútvegsráðuneytinu í Tansaníu og í hverri skrifstofu æðstu stjórnenda er fyrrverandi nemandi. Þegar fólkið talar um líf sitt er það fyrir og eftir Íslandsdvölina. Ég held að starf okkar, góðar móttökur sem atvinnugreinin hér á landi hefur veitt okkur og stuðningur samstarfsaðila okkar á Íslandi breyti lífi fólks.“

Þá sé vonin að þessir nemendur fari til heimalanda sinna og hafi jákvæð áhrif á fólk þar. „Við erum að framleiða umbótafólk,“ segir Mary.

23. starfsár skólans

Sjávarútvegsskóli Sameinuðu þjóðanna á Íslandi var stofnaður árið 1998 þegar undirritaður var samningur milli utanríkisráðuneytisins, Háskóla Sameinuðu þjóðanna og Hafrannsóknastofnunar.

Skólinn var rekinn í 22 ár undir merkjum Háskóla Sameinuðu þjóðanna undir skammstöfuninni UNU-FTP (United Nations University – Fisheries Training Programme) og sóttu um 400 fræðimenn frá rúmlega 60 ríkjum skólann á þessum tíma.

Fyrsta janúar 2020 færðist skólinn undir UNESCO í gegnum aðild að GRÓ – Þekkingarmiðstöð þróunarsamvinnu.

Í upphafi var lögð áhersla á þróun sex mánaða fræðslu á sviði sjávarútvegs fyrir fagfólk frá þróunarríkjum. Auk sex mánaða fræðslu býður sjávarútvegsskólinn nú einnig styrki til fyrri nemenda sem uppfylla skilyrði til meistara- og doktorsnáms við íslenskar fræðastofnanir. Jafnframt eru haldin styttri námskeið í samstarfslöndum.

Nemendur Sjávarútvegsskóla Sameinuðu þjóðanna árið 1999. mbl.is/Jim Smart

Sjávarútvegsskólinn er starfræktur í húsakynnum Hafrannsóknastofnunar í Hafnarfirði en auk hans eru undir merkjum GRÓ starfræktir jafnréttisskóli í Háskóla Íslands, jarðhitaskóli hjá Íslenskum orkurannsóknum og landgræðsluskóli hjá Landbúnaðarháskólanum.

GRÓ-verkefnið í heild sinni er hluti af framlagi Íslands vegna markmiði númer 17 sem snýr að því að koma á alþjóðlegri samvinnu um að ná markmiðunum eða „blása lífi í alþjóðlegt samstarf um sjálfbæra þróun og grípa til aðgerða“ eins og segir á á vef stjórnarráðsins um heimsmarkmiðin.