Á morgun, þriðjudaginn 18. júlí, hefst í Héraðsdómi Reykjaness aðalmeðferð dómsmáls sem héraðssaksóknari hefur höfðað á hendur Thomas Møller Olsen, en hann er ákærður fyrir að hafa ráðið Birnu Brjánsdóttur bana í janúar síðastliðnum. Birna fannst látin við Selvogsvita þann 22. janúar síðastliðinn, eftir að hafa verið saknað í átta sólarhringa, en Thomas hefur ávallt neitað því að hafa orðið henni að bana. Framburður hans hefur þó þótt í hróplegu ósamræmi við sönnungargögn í málinu.
Við upphaf aðalmeðferðar verða teknar skýrslur af sjö skipverjum grænlenska togarans Polar Nanoq. Enn vantar þó skýrslu þýska réttarmeinafræðingsins Urs Olivers Wiesbrock, sem falið var að svara sex spurningum í tengslum við málið. Gæti það tafið aðalmeðferð málsins. Skipverjarnir munu hins vegar ekki dvelja lengi á landinu og skipið ekki aftur væntanlegt fyrr en seint á þessu ári. Verða því teknar skýrslur af þeim þrátt fyrir að gögn vanti.
Thomas hefur setið í gæsluvarðhaldi frá því í janúar síðastliðnum, en samkvæmt upplýsingum frá ákæruvaldinu, er ekki búist við að hann verði viðstaddur upphaf aðalmeðferðar á morgun.
Thomas er ákærður fyrir manndráp, með því að hafa að morgni laugardagsins 14 janúar, svipt Birnu lífi, að segir í ákærunni. Þar kemur fram að ákærði hafi veist að henni með ofbeldi í rauðri Kia Rio bifreið sem lagt var nálægt flotkví í Hafnarfjarðarhöfn, eða á öðrum óþekktum stað.
Hann „sló hana ítrekað í andlit og höfuð, tók hana kverkataki og herti kröftuglega að að hálsi hennar og í framhaldinu, á óþekktum stað, varpaði ákærði Birnu í sjó eða vatn, allt með þeim afleiðingum að Birna hlaut punktblæðingar í augnlokum, táru og glæru augnlokanna og innanvert höfuðleður, þrýstingsáverka á hálsi, þar á meðal brot á vinstra efra horn skjaldkirtilsbrjósts, nefbrot, marga höggáverka í andliti og á höfuð og drukknaði,“ að segir í ákærunni. Birna var því með lífsmarki þegar henni var varpað í sjó eða vatn.
Brotið er talið varða við 211. grein almennra hegningarlaga, en refsing við slíku broti er að lágmarki fimm ára fangelsisvist.
Eftir að lík Birnu fannst við Selvogsvita héldu björgunarsveitarmenn áfram leit á svæðinu í þeirri von um að finna eigur Birnu eða eitthvað annað sem gæti varpað skýrara ljósi á atburðarrásina. Meðal annars hvar henni hefði verið komið fyrir í sjó eða vatni. Sú leit bar hins vegar ekki árangur.
Thomas var handtekinn við annan mann um borð í Polar Nanoq þann 18. janúar síðastliðinn, í aðgerð sérsveitar ríkislögreglustjóra, um það bil 90 sjómílur suðvestur af landinu. Sérsveitarmenn fóru um borð í skipið úr þyrlu Landhelgisgæslunnar. Lögregla tók jafnframt yfir stjórn skipsins og stýrði því til hafnar í Hafnarfirði. Ástæða handtökunnar var sú að lögregla taldi mennina tvo búa yfir upplýsingum um hvarf Birnu, en skilríki hennar fundust um borð í skipinu.
Skipverjarnir voru úrskurðaðir í tveggja vikna gæsluvarðhald, en krafa lögreglunnar um fjögurra vikna gæsluvarðhald var ekki samþykkt. Að tveimur vikum loknum var öðrum skipverjanum sleppt úr haldi og var ekki krafist farbanns yfir honum. Hann hafði þó áfram réttarstöðu sakbornings.
Grímur Grímsson yfirlögregluþjónn, sem stýrði rannsókn málsins, sagði málið á þeim tímapunkti upplýst með þeim hætti að ekki þyrfti að krefjast frekara gæsluvarðhalds yfir manninum. Thomas var hins vegar úrskurðaður í áframhaldandi varðhald í tvær vikur, sem var framlengt um aðrar tvær vikur vegna rannsóknarhagsmuna. Hann var samtals í einangrun á Litla-Hrauni í sex vikur en var svo fluttur í fangelsið á Hólmsheiði af öryggisástæðum og þótti þá ekki lengur þörf á að hann sætti einangrun. Gæsluvarðhaldi var hins vegar áframhaldið.
Birna Brjánsdóttir hvarf aðfararnótt laugardagsins 14. janúar síðastliðins og sást henni síðast bregða fyrir í eftirlitsmyndavélum í miðborg Reykjavíkur. Á myndavélum sást einnig rauð Kia Rio bifreið sem í ljós kom að grænlensku skipverjarnir höfðu haft til umráða þessa nótt. Birnu hafði því verið saknað í átta daga þegar lík hennar fannst við Selvogsvita þann 22. janúar.
Hundruð björgunarsveitarmanna höfðu þá leitað hennar dag og nótt og fínkembt stórt svæði á suðvesturhorni landsins, í um 80 kílómetra radíus frá Reykjavík. Almenningur lagði einnig sitt af mörkum við leitina og stóð í raun öll þjóðin á öndinni á meðan Birnu var saknað. Allir vonuðust eftir kraftaverki, að Birna myndi finnast á lífi. Þegar hún fannst hins vegar látin helltist áþreifanleg sorg yfir allt samfélagið.
Ákæra var gefin út á hendur Thomasi þann 30. mars síðastliðinn og var málið þingfest í Héraðsdómi Reykjaness þann 10. apríl. Þar kom fram að Thomas segðist saklaus af því að hafa banað Birnu. Er hann einnig ákærður fyrir stórfellt fíkniefnalagabrot, en hann á að hafa reynt að smygla rúmlega 23 kílóum af kannabisefnum, sem hann hafði komið fyrir í klefa sínum í Polar Nanoq. Hann sagðist jafnramt saklaus af þeim ákærulið. Þá hafnaði hann bótakröfu foreldra Birnu upp á 10,5 milljónir fyrir hvort þeirra.
Eftir að ákæra var gefin út á hendur Thomasi var rannsókn á hinum skipverjanum hætt. Var hann ekki lengur grunaður um aðild að verknaðnum og laus allra mála. Ekki hafa enn fengist upplýsingar um það frá hérðassaksóknara hvort hann er í hópi þeirra sjö skipverja sem tekin verður skýrsla af við upphaf aðalmeðferðar á morgun.
Við þingfestinguna óskaði verjandi Thomas eftir tíma til að fara yfir gögn málsins og var þinghaldi því frestað til 25. apríl. En saksóknari málsins skilaði meðal annars inn geðheilbrigðisvottorði og viðbótargöngnum vegna notkunar síma sem er meðal gagna málsins.
Við fyrirtöku þann 25. Apríl óskaði verjandi ákærða eftir viðbótarfresti til að klára yfirferð gagna. Þá fór ákæruvaldið fram á áframhaldandi gæsluvarðhald. Í úrskurðinum kom fram að mikið af blóði úr Birni hefði fundist á, á úlpu Thomas og á öðrum fötum hans. Þá fundust þekjufrumur úr Thomas og Birnu fundust á skóm hennar við höfnina í Hafnarfirði sem fundust þann 16. janúar. Lögreglan var fullviss um að þeim hefði verið komið þar fyrir í þeim tilgangi að villa um fyrir lögreglunni, en það voru sjálfboðaliðar sem tóku þátt í leitinni að Birnu sem fundu skóna.
Þann 9. maí fór fram önnur fyrirtaka í málinu. Þar lagði ákæruvaldið fram viðbótargreinargerð vegna staðsetningu símanúmers Thomasasr og verjandi hans lagði fram tvær matsbeiðnir. Annars vegar varðandi fimm spurningar fyrir réttarmeinafræðing og hins vegar tvær spurningar fyrir bæklunarlækni.
Við fyrirtöku þann 16. maí lagði ákæruvaldið svo fram viðbótargreinargerð vegna notkunar á símum og afrit af grænlensku sakavottorði ákærða, sem átti eftir að þýða yfir á íslensku.
Þá var dómkvaddur bæklunarlæknir, Ragnar Jónsson, fenginn til að meta Thomas og hvort hann hafi verið fær um að fremja verknaðinn sem honum er gefið að sök að hafa framið. Þá hafði enn ekki fengist réttarmeinafræðingur til að taka málið að sér. Bundnar voru vonir við að sænskur réttarmeinafræðingur kæmi til aðstoðar, en það gekk ekki eftir.
Viku síðar, eða þann 23. maí, hafði þýski réttarmeinafræðingurinn Urs Oliver Wiesbrock, fengist til að taka málið að sér. Gert var ráð fyrir því að hann yrði búinn að svara spurningum sem fyrir hann voru lagðar, fyrir 27. júní, en það gekk ekki eftir og enn er beðið eftir skýrslunni.
Við fyrirtöku í málinu þann 7. júní krafðist verjandi Thomasar þess að fá afhent farsímagögn fyrir tímabilið 14. janúar, klukkan 06:00, til 15. janúar, klukkan 06:00. Um er að ræða gögn úr farsímamöstrum sem staðsett eru við Suðurstrandarveg, m.a. við Strandarkirkju.
Kröfunni var mótmælt af hálfu ákæruvaldsins, sem sagði hana bersýnilega þarfalausa. Dómari í málinu sagði að þar sem gögnin væru varðveitt hjá fjarskiptafyrirtækjum myndi hann boða þau fyrirtæki fyrir dóm þar sem krafan verði tekin sérstaklega fyrir. Frestaði hann þinghaldi til fimmtudagsins 15. júní, en frestaðist fyrirtakan til 16. júní. Hún var jafnframt sú síðasta fyrir aðalmeðferð.
Þá kom fram að meðal þeirra gagna sem lögð hefðu verið fram í málinu af hálfu ákæruvaldsins væri gæðamat tæknideildar á fingraförum. Verjandi ákærða lagði á sama tíma fram samantekt fjölmiðlaumfjöllunar um málið og um tíu ljósmyndir. Hann féll jafnframt frá kröfu um afhendingu farsímagagna, þangað til frekari gagna hefði verið aflað.
Við síðustu fyrirtöku var lögð fram matsgerð Ragnars Jónssonar bæklunarlæknis sem svara átti tveimur spurningum.
Sjötta spurningin var einnig lögð fyrir þýska réttarmeinafræðinginn Urs Oliver Wiesbrock, en til viðbótar við fyrri fimm spurningar var honum falið að meta hversu lengi líkami Birnu hafði verið í sjó þegar hann fannst.